Page 104 - แผนการใช้ที่ดินลุ่มน้ำสาขาภาคใต้ฝั่งตะวันออกตอนล่าง

3-38

ความชัน (Slope gradient)

จากเอกสารของ กรมพัฒนาที่ดิน (2545) อธิบายเรื่องความชัน ไวดังนี้

ความชันของพื้นที่สามารถตรวจวัดไดในสนามดวยเครื่องมือวัดความลาดเอียง เชน เครื่อง Abney

ขอมูลแผนที่เสนชั้นความสูง ที่มีเสนความสูงหางชั้นละ 2 ฟุต สามารถใชคํานวณคาความชันไดหากกระทํา
อยางรอบคอบ การศึกษาความสัมพันธระหวางความชันกับการสูญเสียดินในแปลงทดลอง ชวยใหพัฒนา

สมการคณิตศาสตรเพื่อคํานวณคาปจจัยความชัน หรือ S-factor สําหรับใชในสมการการสูญเสียดินสากล

ได คาปจจัยความชัน คือ ตัวเลขแสดงสัดสวนของการสูญเสียดินตอหนวยความชัน เปนความสัมพันธ
ระหวางความชันตอการชะลางพังทลายแบบแผน (sheet erosion) และการชะลางพังทลายแบบรองริ้ว

(rill erosion)

สมการคํานวณคา S-factor

ใชสมการ Wischmeier และ Smith (1978) สําหรับพื้นที่ลาดชัน 0-9 เปอรเซ็นต คือ
2
S = (0.43 + 0.30 s + 0.043 s ) / 6.613 หรือเขียนไดอีกอยางหนึ่ง คือ
2
S = 0.065 + 0.045 s + 0.0065 s
ใชสมการแนะนําโดย Meijerink (Huizing, 1992) สําหรับพื้นที่ลาดชันมากกวา 9 เปอรเซ็นต คือ
S = sin (slope degree) x cos (slope degree) หรือเขียนไดอีกอยางหนึ่ง คือ
0.75
0.75
S = 6.4 (sin{atan (s/100)} ) (cos{atan (s/100)})
เมื่อ S คือ คาปจจัยความชัน
s คือ เปอรเซ็นตความชัน

การคํานวณคาเปอรเซ็นตความชัน (s)

จากเอกสารของ กรมพัฒนาที่ดิน (2545) อธิบายวิธีการคํานวณเปอรเซ็นตความชัน หรือ

คา s เพื่อใชในสมการคํานวณคาปจจัย S-factor ขางตน มีการนําขอมูลจากแหลงตางๆ มาใช และ
ศึกษาเปรียบเทียบคาความชันที่คํานวณได เพื่อพิจารณาเลือกแหลงขอมูลที่มีความถูกตองเหมาะสม

สําหรับการจัดทําแผนที่การสูญเสียดินมากที่สุด แหลงขอมูลที่นํามาใชมีดังนี้

1) แผนที่สภาพภูมิประเทศ กรมแผนที่ทหาร มาตราสวน 1:50,000 มีเสนชั้นความสูง
หางกันชั้นละ 100 และ 20 เมตรตามลําดับ

2) แผนที่หนวยที่ดิน ซึ่งใชขอมูลกลุมชุดดิน มาตราสวน 1: 25,000 ป พ.ศ. 2553 ของ

สํานักสํารวจและวิจัยทรัพยากรดิน กรมพัฒนาที่ดิน มาเปนขอมูลพื้นฐาน

ในการหาคาอัตราการชะลางพังทลายของดินและการทําแผนที่ระดับการสูญเสียดิน
ใชวิธีซอนทับแผนที่หนวยที่ดิน แผนที่สภาพการใชที่ดิน และเสนระดับปริมาณน้ําฝนรายปเฉลี่ย ซึ่ง

จะทราบวาคาปจจัยการสูญเสียดินในแตละพื้นที่ เพื่อคํานวณหาคาอัตราการชะลางพังทลายของดิน

กองนโยบายและแผนการใชที่ดิน กรมพัฒนาที่ดิน