Page 121 - การประเมินคุณภาพดินเพื่อการเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการพื้นที่ ทางการเกษตรที่มีอัตราการชะล้างพังทลายสูงโดยใช้เทคนิคนิวเคลียร์ จังหวัดกาญจนบุรี Assessing soil quality and enhance crop productivity through agriculture management using nuclear techniques in the area of erosion in Kanchanaburi province.

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

106

สรุปผลและขอเสนอแนะ

การประเมินความอุดมสมบูรณของดิน (Soil fertility assessment) โดยใชสมบัติทางเคมีของดินเพื่อ
ตรวจสอบคุณภาพดิน (Soil quality) และประสิทธิภาพการจัดการพื้นที่เกษตรกรรม (Land use efficiency in
agriculture) และการประเมินการชะลางพังทลายของดิน (Soil erosion assessment) โดยใชเทคนิคนิวเคลียร
ไอโซโทป ในการวัดอัตราการเคลื่อนยายของดิน (Soil redistribution rates : SRD) โดยใชนิวไคลดกัมมันตรังสี
210
ของธาตุตะกั่ว 210 ( Pbex inventories) ซึ่งไดทําการศึกษา ณ ตําบลปลังเผล อําเภอสังขละบุรี จังหวัด
กาญจนบุรี
ปจจัยที่ตองการศึกษา ประกอบดวย 1) ปจจัยดานพื้นที่ จํานวน 3 แหลง คือ (1) พื้นที่เพาะปลูกพืช
ทั่วไปที่ไมมีการวางแผนการจัดการดินที่เหมาสมใด ๆ มีการปลูกขาวโพดหมุนเวียนกับสัปปะรด โดยปลอยหนาดิน
ใหโลงในชวงฤดูรอน (2) พื้นที่ปายางพาราที่ไมมีการรบกวนหนาดิน ซึ่งตนยางพาราโดยสวนใหญจะอยูในชวงอายุ
ประมาณ 5 ถึง 10 ป เปนตนไป ในขณะที่พื้นที่โดยรอบเปนปาสลับกับพื้นที่แหลงน้ํา และ พื้นที่เพาะปลูกพืชที่มี
การจัดระบบอนุรักษดินและน้ําโดยกรมพัฒนาที่ดิน มีการปลูกพืชแบบหมุนเวียนและแบบผสมผสาน ไดแก
ขาวโพด มันสําปะหลัง เผือก กลอย หรือขมิ้นชัน เปนตน 2) ปจจัยดานความลาดชัน แบงเปน 5 ประเภท เรียง

จากบริเวณที่อยูต่ําสุดไปถึงสูงสุดที่ทําการศึกษา คือ Toeslope, Footslope, Backslope, Shoulder, และ
Summit และ 3) ปจจัยดาน0ระดับความลึกของดิน ประกอบดวย 0-10 เซนติเมตร 10-20 เซนติเมตร และ 20-
30 เซนติเมตร โดยจะเก็บตัวอยางดินทั้งสิ้น 3 ซ้ํา (เรียงซาย กลาง ขวา ขวางความลาดเท ใหคลอบคลุมพื้นที่
ศึกษา) และทําการเก็บตัวอยางดินใน 3 ชวงเวลา คือ การเก็บขอมูลครั้งที่ 1 (เดือนเมษายน) การเก็บขอมูลครั้งที่
2 (เดือนมิถุนายน) และการเก็บขอมูลครั้งที่ 3 (เดือนสิงหาคม) เพราะฉะนั้น ผลการศึกษาจึงสามารถสรุปได ดังนี้

210
1) ชวงเวลาการเก็บตัวอยางดิน มีผลตอการเปลี่ยนแปลงของปริมาณ pH EC OM P K Mg Ca Pbex
และ SRD โดยเปนผลมาจากความแตกตางกันในดานการจัดการดินของเกษตรกรในพื้นที่ศึกษาทั้งสามแหลง และ
ปริมาณน้ําฝนที่แตกตางกันในแตละเดือน

2) พื้นที่เพาะปลูกพืชที่มีการจัดระบบอนุรักษดินและน้ํา มีปริมาณ pH EC OM K Mg และ Ca โดย
เฉลี่ยในภาพรวม ที่สูงกวาพื้นที่ศึกษาอื่น ๆ โดยสามารถชะลอการสูญเสียปริมาณธาตุอาหารดังกลาว แมวาจะมี
ปริมาณน้ําฝนเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ในแตละชวงเวลาที่เก็บขอมูล
3) ปริมาณ P ในพื้นที่เพาะปลูกพืชทั่วไปและพื้นที่ปายางพารา พบวา มีปริมาณโดยเฉลี่ยสูงกวาพื้นที่
เพาะปลูกพืชที่มีการจัดระบบอนุรักษดินและน้ํา อีกทั้งในการเก็บขอมูลครั้งที่ 3 (เดือนสิงหาคม) พบวามีการ
สูญเสียออกไปจากชั้นหนาตัดดินมากที่สุด ซึ่งเกิดจากการใสปุยของเกษตรกรและเขาสูชวงฤดูกาลที่มีปริมาณฝน
เพิ่มขึ้น
4) ปจจัยดานความลาดชัน มีผลตอการเปลี่ยนแปลงของปริมาณ EC OM และ P โดยเฉพาะเมื่อมี

ปริมาณน้ําฝนเพิ่มขึ้น สงผลใหมีการชะลางพัดพาความอุดมสมบูรณไหลลงสูที่ต่ํา กลาวคือ พบการสะสมของ
ปริมาณดังกลาวโดยเฉลี่ยมากที่สุด ณ บริเวณพื้นที่ต่ําที่สุด โดยเฉพาะพื้นที่เพาะปลูกทั่วไปที่มีความแตกตางกัน
ของปริมาณ EC OM และ P มากที่สุด ยกเวนพื้นที่ปายางพาราและพื้นที่จัดระบบอนุรักษฯ ที่สามารถชะลอการ
สูญเสียปริมาณ OM ไวไดบาง ตั้งแตเดือนมิถุนายน ถึง เดือนสิงหาคม
5) ปจจัยดานระดับความลึกของดิน พบวา ปริมาณของ EC OM K Mg Ca มีความแตกตางกันในแตละ
ระดับความลึก กลาวคือ พบคาเฉลี่ยของปริมาณดังกลาวในระดับชั้นดินบนมีสูงกวาปริมาณที่พบในระดับชั้นดิน
ลาง เกิดจากการจัดการดินของเกษตรกร เชน การใสปุย และการเขตกรรม เปนตน แตเมื่อมีปริมาณน้ําฝนเพิ่มขึ้น
กลับพบวาปริมาณ EC OM K Mg Ca ที่อยูในระดับชั้นดินลางมีมากกวาหรือเทียบเทาปริมาณที่อยูบริเวณผิวหนา
ดิน โดยเฉพาะพื้นที่จัดระบบอนุรักษฯ ซึ่งเกิดจากการชะลางพัดพาธาตุอาหารดังกลาวในแนวลึกตามชั้นหนาตัด

ดิน มากวาการชะลางพัดพาในแนวราบขนานกับผิวหนาดิน