Page 9 - การประเมินประสิทธิภาพของสระน้ำในไร่นาของเกษตรกรทั่วประเทศจากอิทธิพลจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่รุนแรง The Performance of Farm Pond Impactsof extreme Climate Change.

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

ทะเบียนวิจัยเลขที่ 61-63 18-27-020000-009-108-06-13

ชื่อโครงการวิจัย การประเมินประสิทธิภาพของสระน้ าในไร่นาของเกษตรกรทั่วประเทศจากอิทธิพล
จากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่รุนแรง
The Performance of Farm Pond Impacts of extreme Climate Change
กลุ่มชุดดิน -
สถานที่ด้าเนินการ ครอบคลุมพื้นที่ทั่วประเทศและห้องปฏิบัติการกรมพัฒนาที่ดิน

จังหวัดกรุงเทพมหานคร
ผู้ร่วมด้าเนินการ นายยุทธศาสตร์ อนุรักติพันธุ์ Mr. Yuthasart Anuluxtipun
นางสาวสมจินต์ วานิชเสถียร Miss Somjin Wanichsathian

นางสาววิชิตา อินทรศรี Miss Wishita Intarasree
นายธนัญชย์ ด าข า Mr. Thanun Dumkhum
นายพงศ์ธร เพียรพิทักษ์ Mr. Phongthorn Phianphitak
นายณรงค์เดช ฮองกูล Mr. Narongdech Hongkul

บทคัดย่อ

โครงการประเมินประสิทธิภาพของสระน้ าในไร่นาของเกษตรกรทั่วประเทศจากอิทธิพลการ
เปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่รุนแรง ระยะเวลาด าเนินการปี พ.ศ. 2561 – 2563 วัตถุประสงค์เพื่อติดตาม
ผลกระทบการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อปริมาณน้ าของสระน้ าในไร่นาเพื่อเสนอแนวทางเลือกพื้นที่ใน
การสร้างสระน้ าในไร่นาตามหลักอุทกวิทยา โดยการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศภูมิศาสตร์ การแปล

ภาพถ่ายดาวเทียมธีออส จ านวน 649 ภาพ ครอบคลุมพื้นที่ 69 จังหวัด เนื้อที่ 295 ล้านไร่ ด้วยเทคนิค
Supervised Classification และท าการก าหนดขนาดสระน้ า 1,260 ลูกบาศก์เมตร เป็นการก าหนดความ
แม่นย าในการท า sub-pixel แล้ววิเคราะห์ผลร่วมกับข้อมูลความแห้งแล้งซ้ าซากสู่ภาวะความเป็นทะเลทราย

กับอีกชั้นข้อมูลคือพื้นที่ความเหมาะสมส าหรับการสร้างสระน้ าในไร่นาของประเทศไทย โดยน าเข้าพิกัด
สระน้ าในไร่นาของกรมพัฒนาที่ดินเพื่อตรวจสอบความถูกต้องและปรับปรุงค่าพิกัดสระน้ า พร้อมเลือกที่จะท า
การส ารวจข้อมูลภาคสนามเป็นตัวแทนผู้ได้รับคัดเลือกขุดสระน้ านอกเขตชลประทาน จากการแปลภาพถ่าย
ดาวเทียมสามารถระบุต าแหน่งของสระน้ าในไร่นาที่มีขนาด 1,260 ลูกบาศก์เมตร ได้จ านวน 368,103 สระ
ตั้งแต่ปี 2548-2561 พบว่ามีสระน้ าที่อยู่ในพื้นที่ราบระดับความเสี่ยงในพื้นที่แห้งแล้งซ้ าซากจาก ความเสี่ยง

ต่ า ปานกลาง และสูง จ านวน 260,457 84,248 และ 2,994 สระ คิดเป็น 70.76 22.89 และ 0.81
เปอร์เซ็นต์ นอกจากนี้กรมพัฒนาที่ดินไปขุดสระน้ าที่อยู่ในพื้นที่สูงระดับความเสี่ยงแห้งแล้งซ้ าซาก จ านวน
2,240 6,958 และ 3,022 สระ คิดเป็น 0.61 1.89 และ 0.82 เปอร์เซ็นต์ ตามล าดับ การใช้ชุดข้อมูลความ

เหมาะสมในการขุดสระน้ า พบว่ากรมพัฒนาที่ดินขุดสระน้ าในพื้นที่ไม่เหมาะสมและเหมาะสมทั้งสิ้น 133,497
และ 226,701 สระ คิดเป็น 36.27 และ 61.59 เปอร์เซ็นต์ ตามล าดับ
จากการส ารวจภาคสนามที่เป็นตัวแทนของการขุดสระน้ าในพื้นที่เกษตรกรนอกเขตชลประทาน
จ านวน 367 สระ พบว่ามีสระน้ าภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 191 สระ ภาคเหนือ 111 สระ ภาคกลาง 40 สระ

ภาคตะวันออก 19 สระ และภาคใต้ 6 สระ เป็นล าดับ เมื่อประเมินปริมาตรของน้ าในสระ ที่มีมากกว่า 75%
มีจ านวน 132 สระ มีปริมาตร 51-75% มีจ านวน 140 สระ มีปริมาตร 26-50% มีจ านวน 67 สระ น้อยกว่า
25% โดยปริมาตร มีจ านวน 23 สระ และสุดท้ายน้ ายังไม่ไหลเข้าสระ มีอยู่เพียง 5 สระเท่านั้น ซึ่งการส ารวจ
เป็นเพียงภาพสะท้อนการขุดสระได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่รุนแรงในด้านของ