Page 8 - เทคโนโลยีการพัฒนาที่ดินสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน OVERVIEW of TECHNOLOGIES and APPROACHES for SUSTAINABLE DEVELOPMENT

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

ไรชาขั้นบันได “แปลง 2,000 ตนแบบการปลูกชาจีนแบบขั้นบันไดดินบนพื้นที่สูง

ถนอมขวัญ ทิพวงศ ์กองวิจัยและพัฒนาการจัดการที่ดิน
รูปแบบการใชประโยชนที่ดินบนพื้นที่ลาดชันสูงเพื่อการปลูกพืชเศรษฐกิจเมืองหนาวที่มี
ประสิทธิภาพจําเปนตองมีทั้งมาตรการอนุรักษดินและน้ําทางวิธีกลควบคูกับวิธีพืชเสมอ ซึ่งไรชา
ขั้นบันได “แปลงชา 2000” ณ สถานีเกษตรหลวงอางขาง ตําบลแมงอน อําเภอฝาง จังหวัด
เชียงใหม นั้น เปนแปลงที่โครงการหลวงอางขางไดสงเสริมและพัฒนาอาชีพใหกับเกษตรกร
ชาวเขาเผาปะหลองบานนอแลมากกวา 50 ราย ที่อาศัยอยูโดยรอบสถานีไดมีที่ดินทํากิน โดยมี
จุดมุงหมายเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของเกษตรกรชาวเขาใหมีอาชีพและรายไดที่มั่นคง ลดการ
บุกรุกพื้นที่ปาเพื่อปลูกฝนและการทําไรเลื่อนลอย และคํานึงถึงความยั่งยืนในการใชประโยชนที่ดิน

ทางการเกษตรที่เกื้อกูลกับทรัพยากรธรรมชาติและระบบนิเวศบนพื้นที่สูง โดยเกษตรกรชาวเขา
สามารถผลิตชาจีนคุณภาพดีมาจนถึงปจจุบัน ทําใหเปนแหลงศึกษาดูงานการผลิตชาจีนที่มี
ชื่อเสียงของภาคเหนือและของประเทศไทย นับเปนตนแบบของการจัดการที่ดินบนพื้นที่สูงเพื่อการปลูกชาจีนที่ยั่งยืน
นายจาย หมอกเงิน เปนเกษตรกรชาวเขาเผาปะหลองครอบครัวหนึ่งที่สมัครใจเขารวม

โครงการสงเสริมและพัฒนาอาชีพการปลูกชาจีนแบบขั้นบันไดดินมาตั้งแตป พ.ศ. 2543
นับเปนเวลามากกวา 20 ป โดยตลอดเวลาที่ผานมาไดดําเนินการตามแนวทางระบบ
เกษตรดีที่เหมาะสม (GAP) ทําใหสามารถเลี้ยงดูตนเองและครอบครัวไดจนถึงทุกวันนี้

นายจาย เลาวา ในชวงแรก ๆ เจาหนาที่ของสถานีเกษตรหลวงอางขางไดเขามาอบรม
ใหคําแนะนําทางวิชาการ ตั้งแตคัดเลือกพันธุ วิธีปลูก ดูแลรักษา การเก็บเกี่ยว การ
สนับสนุนปจจัยการผลิต การรับซื้อในราคาประกัน การจัดหาโรงงานแปรรูป
ตลอดจนใหคําแนะนําในการดูแลรักษาขั้นบันไดดินเพื่อใหใชที่ดินไดอยางยั่งยืน

เริ่มจากเตรียมหลุมปลูก โดยขุดหลุมตามแนวขั้นบันไดใหกวาง 30 เซนติเมตร ลึกไม
นอยกวา 30 เซนติเมตร ระยะระหวางตน 40-50 เซนติเมตร ใชกลาจากกิ่งปกชํา
ที่มีอายุประมาณ 10-12 เดือน คลุมโคนตนเพื่อรักษาความชื้น ในพื้นที่ 1 ไร จะได
ง
ตนชาจํานวน 2,000 ตน

ดูแลรักษาแปลงชาอินทรีย ไมใชสารเคมีและปุยเคมี เนนใชปุยหมักที่ผลิตเองโดยใส
ตามรองยาวบริเวณปลายทรงพุมชาทั้งสองดาน ลึกประมาณ 15 เซนติเมตร อัตรา 2
กิโลกรัมตอตน ปละ 3 ครั้ง ในชวงเดือนกุมภาพันธ มิถุนายน และตุลาคม

นายวีรพงษ เทพังธง เจาหนาที่สถานีเกษตรหลวงอางขาง ใหขอมูลวาเกษตรกรชาวเขา
สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตไดชวงเดือนเมษายน-ธันวาคม โดยพันธุเบอร 12 ใหผลผลิต
เฉลี่ย 800 กิโลกรัมตอไร สวนพันธุกานออนใหผลผลิตเฉลี่ย 600 กิโลกรัมตอไร ซึ่งใน
รอบ 1 ป เก็บได 5-6 ครั้ง ผลผลิตโดยรวมอยูที่ 60,000 กิโลกรัมตอป ทําใหมีรายได
เฉลี่ย 100,000-300,000 บาทตอราย ทั้งนี้ทางสถานีฯ ไดรับงบประมาณสนับสนุน
จากรัฐบาลไตหวันและสถาบันพัฒนาพื้นที่สูงชวยเหลือเรื่องอาคาร เครื่องจักรแปรรูปและ
เทคนิคการแปรรูปชา ทําใหเกษตรกรที่เขารวมโครงการมีคุณภาพชีวิตที่ดี

ไรชาขั้นบันไดนอกจากจะเปนการใชประโยชนที่ดินเพื่อการปลูกชาจีนบนพื้นที่สงู ที่ยั่งยืนแลว
ยังชวยสรางความตระหนักรใู หเ กษตรกรชาวเขา ไดรักและหวงแหนทรัพยากรดิน-น้ํา-ปาไม
และระบบนิเวศ เราจงึ ไดเห็นการปฏิบตั ิดูแลแปลงชา 2000 เปนอยางดีมาจนถึงทุกวันนี้

เอกสารฉบับเต็ม หัวข้อที่ 2 ไร่ชาขั้นบันไดเพื่อการอนุรักษ์ดินและน้ำบนพื้นที่สูง
จากหนังสือ 37 เทคโนโลยีเพื่อการจัดการดินอย่างยั่งยืน 3