Page 49 - แผนบริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟื้นฟูพื้นที่เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ ลุ่มน้ำโดมใหญ่ อำเภอเดชอุดม จังหวัดอุบลราชธานี

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
34

มาตรการอนุรักษณ์ดินและน้ าที่เหมาะสม เช่น การปรับรูปแปลงนา บ่อดักตะกอน การปลูกพืชตามแนวระดับ

รวมไปถึงการปรับปรุงโครงสร้างของดินการเพิ่มธาตุอาหาร จุลินทรีย์ อินทรียวัตถุลงไปในดิน นอกจากนี้การ
ปลูกพืชคลุมดินเพื่อช่วยรักษาความชื้นของดินไว้ และยังช่วยลดการชะล้างพังทลาย ของดินได้อีกด้วย

จากปัจจัยด้านลักษณะของดินที่มีผลต่อการชะล้างพังทลายของดิน ซึ่งดินแต่ละชนิดจะทนต่อการ

ชะล้างพังทลายที่แตกต่างกันในสภาพแวดล้อมที่คล้ายคลึงกัน โดยเฉพาะค่าปัจจัยความคงทนของดิน (K-
factor) ที่สามารถน าไปประเมินการสูญเสียดินในสมการการสูญเสียดินสากล (USLE) จะเห็นว่า ปัจจัย

สมบัติดินที่มีผลต่อค่าปัจจัยความคงทนของดินได้แก่ (1) ผลรวมปริมาณร้อยละของทรายแป้งและปริมาณ
ร้อยละของทรายละเอียดมาก (% silt + % very fine sand) (2) ปริมาณร้อยละของทราย (% sand)

(3)ปริมาณร้อยละของอินทรียวัตถุในดิน (% organic matter) (4) โครงสร้างของดิน (soil structure)

และ (5) การซาบซึมน้ าของดิน (permeability) (กรมพัฒนาที่ดิน, 2545)
นอกจากปัจจัยด้านลักษณะสมบัติของดินแล้ว ปัจจัยด้านสภาพพื้นที่และการใช้ประโยชน์ที่ดินก็มีผล

ต่อการชะล้างพังทลายของดิน โดยเฉพาะความลาดชันของพื้นที่จะมีผลโดยตรงต่อการชะล้างพังทลายของ
ผิวหน้าดิน การไหลบ่าของน้ าผ่านผิวหน้าดิน ระดับน้ าใต้ดิน ความชื้นในดิน การระบายน้ า ความยากง่ายต่อ

การกักเก็บน้ าและการเขตกรรม ดังนั้น สภาพพื้นที่จึงเป็นปัจจัยที่ส าคัญอย่างหนึ่งที่ควบคุมลักษณะของ

การใช้ประโยชน์ที่ดินซึ่งส่งผลต่อการชะล้างพังทลายของดินด้วย โดยเฉพาะพืชไร่ เช่น ข้าว มันส าปะหลัง
อ้อย ซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจที่ปลูกเป็นส่วนใหญ่ มีวิธีการปลูกที่ส่งผลต่อคุณสมบัติทางกายภาพของดิน ทั้ง

การไถพรวนบ่อยครั้ง การเผาตอซัง และแนวการปลูกมันส าปะหลังที่มักปลูกแนวเดียวกับความลาดชันเพื่อ

การระบายน้ า ส่งผลท าให้ความอุดมสมบูรณ์ของดินลดลงเป็นสาเหตุส าคัญที่ท าให้สมบัติดินทางกายภาพ
ลดลง และส่งเสริมให้เกิดการชะล้างพังทลายของดินเพิ่มสูงขึ้น

ตารางที่ 3-3 ทรัพยากรดิน พื้นที่ลุ่มน้ าห้วยต าแย อ าเภอเดชอุดม จังหวัดอุบลราชธานี

เนื้อที่
ล าดับ สัญลักษณ์ ค าอธิบาย
ไร่ ร้อยละ
1 Chp-slA ชุดดินชุมพลบุรีที่มีเนื้อดินบนเป็นดินร่วนปนทราย และมีความลาดชัน 3,665 3.05

0 - 2 เปอร์เซ็นต์
2 Chp-slB ชุดดินชุมพลบุรีที่มีเนื้อดินบนเป็นดินร่วนปนทราย และมีความลาดชัน 2,665 2.22
2 - 5 เปอร์เซ็นต์

3 Ht-slB ชุดดินห้วยแถลงที่มีเนื้อดินบนเป็นดินร่วนปนทราย และมีความลาดชัน 306 0.26
2 - 5 เปอร์เซ็นต์
4 Kg-lsB ชุดดินค าบงที่มีเนื้อดินบนเป็นดินทรายปนดินร่วน และมีความลาดชัน 16,216 13.51
2 - 5 เปอร์เซ็นต์

5 Lah-slA ชุดดินละหานทรายที่มีเนื้อดินบนเป็นดินร่วนปนทราย และมีความลาดชัน 4,289 3.57
0 - 2 เปอร์เซ็นต์
6 Msk-lsB ชุดดินมหาสารคามที่มีเนื้อดินบนเป็นดินทรายปนดินร่วน และมี 1,940 1.62

ความลาดชัน 2 - 5 เปอร์เซ็นต์