Page 77 - แผนบริหารจัดการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟื้นฟูพื้นที่เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ ลุ่มน้ำห้วยท่าแค จังหวัดนครราชสีมา

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
63

ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับฝน (erosivity factor: R) เป็นค่าความสัมพันธ์ของพลังงานจลน์ของเม็ดฝนที่ตก

กระทบผิวหน้าดินกับปริมาณความหนาแน่นของฝนในช่วงระยะเวลาหนึ่งซึ่งความสัมพันธ์นี้ได้มีผู้ศึกษา
และน ามาประยุกต์ใช้อย่างกว้างขวาง (มนูญ และคณะ, 2527 และ Kunta, 2009) ในการศึกษานี้ได้น าค่า

สหสัมพันธ์ระหว่างค่าปัจจัยการกัดกร่อนของฝนสอดคล้อง ตามวิธีการของ Wischmeier (กรมพัฒนาที่ดิน

, 2545; มนู และคณะ, 2527) มาวิเคราะห์ร่วมกับ ข้อมูลปริมาณน้ าฝนเฉลี่ยรายปี (average annual
rainfall) ในช่วงระยะเวลา 30 ปี (พ.ศ. 2531-2561) ได้ค่าปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับฝนส าหรับพื้นที่

ลุ่มน้ าห้วยท่าแค
ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับลักษณะของดิน (erodibility factor: K) เป็นค่าความคงทนของดิน ภายใต้

สภาพแวดล้อมที่คล้ายคลึงกันดินแต่ละชนิดจะทนต่อการชะล้างพังทลายที่แตกต่างกัน สอดคล้องตาม

หลักการของ Wischmeier นั้น สามารถวิเคราะห์ค่าปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับลักษณะดินนี้จากภาพ
Nomograph โดยประเมินได้จากสมบัติของดิน 5 ประการคือ (1) ผลรวมปริมาณร้อยละดินของทราย

แป้งและปริมาณร้อยละของทรายละเอียดมาก (2) ปริมาณร้อยละของทราย (3) ปริมาณร้อยละของ
อินทรียวัตถุในดิน (4) โครงสร้างของดิน และ (5) การซาบซึมน้ าของดิน (กรมพัฒนาที่ดิน, 2545)

ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับสภาพภูมิประเทศ (slope length and slope steepness factor: LS) เป็น

ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับความลาดชัน และความยาวของความลาดชัน ตามปกติแล้วค่าการชะล้างพังทลาย
ของดินนั้นจะแปรผันตรงกับความลาดชันสูงและความยาวของความลาดชัน ในการศึกษานี้ได้ใช้ ข้อมูล

ความสูงจากแบบจ าลองระดับความสูงเชิงเลข (Digital Elevation Model, DEM) โดยค านวณทั้งสอง

ปัจจัยสอดคล้องกับการศึกษาของ (Hickey et al., 1994) 4)
ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการจัดการพืช (crop management factor: C) เป็นปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับพืช

คลุมดิน ซึ่งพืชแต่ละชนิดย่อมมีความต้านทานในการชะล้างพังทลายของดินที่แตกต่างกันขึ้นอยู่กับความ
สูงของต้น ลักษณะพุ่ม หรือการยึดอนุภาคดินของรากพืชนั้น ๆ เป็นต้น ในกรณีที่ไม่มีพืชปกคลุมดินนั้น

ค่าปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการจัดการพืชนี้จะมีค่ามากที่สุด ในที่นี้ คือ 1.00 ส่วนกรณีที่พืชปกคลุมดินสามารถ

ต้านทานการชะล้างพังทลายของดินได้ดีจะให้ค่าปัจจัยนี้น้อย นอกจากปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการจัดการพืชนี้
ยังมีความสัมพันธ์กับสภาพภูมิอากาศในพื้นที่นั้น ๆ เนื่องจากสภาพภูมิอากาศนั้นมีผลต่อการเจริญเติบโต

ของพืช
ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการอนุรักษ์ดินและน้ า (conservation factor: P) เป็นปัจจัยที่แสดงถึง

มาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าในพื้นที่นั้น ๆ เช่น การปลูกพืชตามแนวระดับ (contouring) การปลูกพืชสลับ

ขวางความลาดเอียง (strip cropping) การปลูกพืชในพื้นที่ที่มีคันนา เป็นต้น
จากค่าปัจจัยทั้ง 5 ปัจจัยนั้น สามารถน ามาค านวณการสูญเสียดิน สอดคล้องตามสมการการสูญเสีย

ดินสากลได้จากฐานข้อมูล โดยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ จากผลการค านวณค่าการสูญเสียดินนั้น

สามารถน ามาจัดชั้นความรุนแรงของการสูญเสียดิน ท าให้ทราบถึงขอบเขตของพื้นที่มีปัญหาเนื่องจากการ
สูญเสียดินเพื่อเป็นแนวทางในการวางแผนอนุรักษ์ดินและน้ าในพื้นที่ต่อไป ดังนี้