Page 11 - การใช้ประโยชน์ของชุดตรวจสอบดินภาคสนามสำหรับให้คำแนะนำปุ๋ยในการปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

3

การตรวจเอกสาร

ข้าวโพด (maize) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Zea mays L. เป็นพืชเศรษฐกิจที่ส าคัญของไทยชนิด

หนึ่ง อยู่ในวงศ์ Gramineae วงศ์ย่อย Panicoideae เจริญเติบโตได้ดีในดินแทบทุกชนิด โดยเฉพาะใน
ดินร่วนปนทราย ที่มีการระบายน้ าดี และมีปริมาณแร่ธาตุอาหารพืชอุดมสมบูรณ์ มีความเป็นกรดเป็น
ด่างระหว่าง 5.5-7.0 มีอินทรียวัตถุสูงกว่า 1 เปอร์เซ็นต์ ฟอสฟอรัสไม่ต่ ากว่า 10 ppm และโพแทสเซียม
ไม่ต่ ากว่า 60 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม ข้าวโพดมีความต้องการใช้น้ าตลอดฤดูปลูก ประมาณ 500-600

มิลลิเมตร หรือประมาณ 800-900 ลูกบาศก์เมตรต่อไร่ แต่ไม่ชอบน้ าท่วมขัง การปลูกข้าวโพดในสภาพ
ไร่โดยทั่วไปจะปลูกในช่วงฤดูฝน (กรมวิชาการเกษตร, 2553) และอุณหภูมิที่ปลูกข้าวโพดได้มีช่วงกว้าง
ระหว่าง 10-40 องศาเซลเซียส ดังนั้นจึงปลูกข้าวโพดได้ตลอดปี และเกือบทุกภาคของประเทศไทย ใน
ระยะเวลาของการเจริญเติบโต ข้าวโพดต้องการน้ าเพียงเล็กน้อยแต่จะค่อยๆ เพิ่มขึ้นตามอายุ และ

ต้องการน้ าสูงสุดในช่วงออกดอกและช่วงระยะของการสร้างเมล็ดแล้วค่อยๆ ลดลงอีก โดยข้าวโพดเป็น
พืชที่ต้องการน้ าตลอดอายุการเจริญเติบโตแต่ความต้องการน้ าจะสูงสุด ในช่วงออกดอกและช่วงระยะ
ต้นของการสร้างเมล็ด ถ้าหากขาดน้ าในช่วงระยะการเจริญทางล าต้นและใบ ผลผลิตจะลดลง 25
เปอร์เซ็นต์ ในช่วงระยะออกดอกตัวผู้ ออกไหม เริ่มสร้างเมล็ด ผลผลิตจะลดลง 50 เปอร์เซ็นต์ และ

ในช่วงระยะหลังการสร้างเมล็ดเสร็จ ผลผลิตจะลดลง 21 เปอร์เซ็นต์ ดังนั้นถ้าขาดน้ าในช่วงออกดอก
จะท าให้ผลผลิตลดลงมาก จึงต้องคาดคะเนวันปลูก เพื่อหลีกเลี่ยงไม่ให้ข้าวโพดกระทบแล้งในช่วงออก
ดอก

ในภาคเหนือของประเทศไทยอาชีพหลักที่สร้างรายได้เป็นรายปีของเกษตรกรคือการปลูก
ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ เนื่องจากเป็นพืชที่ไม่ต้องการน้ ามากเหมือนพืชไร่ชนิดอื่นๆ สามารถใช้น้ าฝนในช่วง
ฤดูฝนในการเจริญเติบโตก็เพียงพอที่ข้าวโพดจะให้ผลผลิตได้ โดยเฉพาะพื้นที่ปลูกข้าวโพดซึ่งเป็นภูเขา
และที่ราบเชิงเขา ที่ส าคัญคือผลผลิตมีตลาดซื้อขายรองรับแน่นอน ส่วนของราคาก็จะขึ้นอยู่กับภาวะ
ความต้องการของตลาด สภาพทั่วไปทางการผลิตและการตลาด ในช่วงสิบปีที่ผ่านมาก็ถือว่าข้าวโพดเป็น

พืชที่ให้ผลตอบแทนเป็นที่พอใจของเกษตรกร โดยสังเกตได้จากการขยายพื้นที่เพื่อการผลิตข้าวโพดเลี้ยง
สัตว์ทุกปีนับจากปี พ.ศ. 2546 ที่มีปัญหาเรื่องพลังงานขาดแคลนและประเทศสหรัฐอเมริกาได้มีนโยบาย
ส่งเสริมให้มีการน าข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตเอทานอลเพื่อน าไปใช้เป็นเชื้อเพลิงใช้กับ

ยานยนต์ ท าให้เกิดการขาดแคลนข้าวโพดที่ใช้เป็นวัตถุดิบหลักในการผลิตอาหารสัตว์ จึงมีผลกระทบ
มาถึงการผลิตอาหารสัตว์ของประเทศไทยด้วย เพราะแต่ละปีจะต้องมีการน าเข้าข้าวโพดอาหารสัตว์
ประมาณหนึ่งล้านตันในการผลิตปศุสัตว์ เพื่อการบริโภคและการส่งออก ส่งผลกระทบท าให้ราคา
ข้าวโพดมีราคาเพิ่มขึ้นสูงมากจากราคาที่ 4.37 บาทต่อกิโลกรัม ในปี พ.ศ. 2544 มีราคาเพิ่มสูงขึ้น

ในช่วงปลายฤดูการผลิตปี พ.ศ. 2550 เป็น 8.23 บาทต่อกิโลกรัม และมีผลให้ราคาเพิ่มสูงขึ้นในแต่ละปี
เป็นแรงกระตุ้นให้เกิดการส่งเสริมการผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์โดยเฉพาะในเขตพื้นที่ภาคเหนือซึ่งเป็นพื้นที่
สูงและมีความอุดมสมบูรณ์เหมาะสมในการใช้ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ (วรรเนตร และคณะ, 2557)
สถานการณ์การผลิตข้าวโพด ปีเพาะปลูก 2556 เนื้อที่เพาะปลูกรวมทั้งประเทศปี 2556 มี

ประมาณ 7.37 ล้านไร่ เพิ่มขึ้นจากปี 2555 ร้อยละ 3 โดยมีผลผลิตรวมประมาณ 4.985 ล้านตัน และ
ให้ผลผลิตต่อไร่เฉลี่ย 676 กิโลกรัมต่อไร่ สามารถแยกสถานการณ์การปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ โดยใน