Page 59 - การจัดการระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในพื้นที่เขตพัฒนาที่ดินลุ่มน้ำห้วยโป่ง ลุ่มน้ำสาขาแม่น้ำปิงตอนบน ลุ่มน้ำหลักแม่น้ำปิง บ้านทุ่งดินดำ หมู 6 ตำบลเมืองนะ อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
48

S คือ ค่าปัจจัยความลาดชัน (Slope steepness factor)

C คือ ค่าปัจจัยพืชและการจัดการ (Crop management factor)
P คือ ค่าปัจจัยมาตรการอนุรักษ์ดินและน้ า (Conservation practice factor)
อย่างไรก็ตาม สมการสูญเสียดินสากล (USLE) ยังคงมีการใช้กันอย่างกว้างขวางในการประเมิน
ปริมาณการสูญเสียดินและการวางแผนอนุรักษ์ดินให้เหมาะสมกับอัตราการสูญเสียดินและชนิดของพืชที่

จะปลูก ช่วยในการปรับปรุงและบ ารุงดิน ซึ่งสมการดังกล่าวก็สามารถใช้ประเมินอัตราการชะล้าง
พังทลายของดินรายปีได้เป็นที่น่าพอใจ (กรมพัฒนาที่ดิน, 2553)

3.6 การประเมินปริมาณน าไหลบ่าและอัตราการไหลบ่าของน า
ไหลบ่าบนผิวดิน หมายถึง ปริมาณน้ าทั้งหมดที่ไหลจากผิวดินลงสู่ร่องน้ า ล าห้วยหรือล าคลอง
น้ าไหลบ่าบนผิวดิน คือน้ าฝนที่ตกลงมาบนพื้นที่ใดที่หนึ่งแล้วถูกซึมซับลงในดิน พืชดูดไม่ได้ ถูกกักเก็บไว้

ในพื้นที่หรือละเหยไปในอากาศ น้ าที่เหลือจากขบวนการต่างๆ แล้วไหลลงสู่ร่องน้ า ล าห้วยหรือล าคลอง
คือน้ าไหลบ่า (ไชยสิทธิ์, 2553)
สูตรขั้นพื้นฐานที่ใช้ในการออกแบบโครงสร้างอนุรักษ์ดินและน้ า ใช้สูตรเพื่อวิเคราะห์อัตราการ

ไหลบ่าและปริมาณของน้ าไหลบ่า ดังนี้
1. การประเมินอัตราของน้ าไหลบ่า ประเมินโดยใช้วิธีการ Rational Method
โดยใช้สูตร อัตราการไหลบ่า (q) ดังนี้
q = CiA หรือ = 0.00278 CiA ลูกบาศก์เมตรต่อวินาที
360

q = อัตราของน้ าไหล่บ่าสูงสุด มีหน่วยเป็น ลูกบาศก์เมตรต่อวินาที
C = สัมประสิทธิ์ของน้ าไหลบ่า
i = ความรุนแรงของน้ าฝน มีหน่วยเป็น มิลลิเมตรต่อชั่วโมง

A = พื้นที่ของบริเวณรับน้ า มีหน่วยเป็น เฮกตาร์
กรณีการแปลงสูตรเป็นไร่ใช้สูตร
q = CiA
360x6.25

2. การประเมินปริมาณของน้ าไหลบ่า (Q) ใช้สูตร
Q = CIA
Q = ปริมาณน้ าไหลบ่า มีหน่วยเป็น ลูกบาศก์เมตร
C = สัมประสิทธิ์ของน้ าไหลบ่า

I = ปริมาณของน้ าฝน มีหน่วยเป็นมิลลิเมตรต่อปี
A = พื้นที่รับน้ าฝนมีหน่วยเป็นเฮกตาร์