Page 45 - การจัดการระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในพื้นที่เขตพัฒนาที่ดินลุ่มน้ำห้วยโป่ง ลุ่มน้ำสาขาแม่น้ำปิงตอนบน ลุ่มน้ำหลักแม่น้ำปิง บ้านทุ่งดินดำ หมู 6 ตำบลเมืองนะ อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
34

การอนุรักษ์ดินและน้ า หมายถึง การกระท าใด ๆ ก็ตามที่ก่อให้เกิดผลดีกับทรัพยากรดินและน้ า

หรือจะกล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือ การใช้ประโยชน์ที่ดินหรือทรัพยากรดินและน้ าอย่างเหมาะสม ชาญฉลาด
และคุ้มค่า โดยค านึงถึงการรักษาความอุดมสมบูรณ์ของดิน เพื่อก่อให้เกิดผลผลิตสูงสุดและยั่งยืน
ตลอดไป ส าหรับวัตถุประสงค์ที่ส าคัญของการอนุรักษ์ดินและน้ า ได้แก่
1. เพื่อลดการชะล้างพังทลายของดิน เพื่อให้อัตราการสูญเสียดินใกล้เคียงกับอัตราการเกิด

ดิน และพยายามรักษาให้อยู่ในสภาพที่สมดุล
2. เพื่อรักษาปริมาณอาหารธาตุและระดับความอุดมสมบูรณ์ของดิน รวมถึงการป้องกันการ
สูญเสียและการเพิ่มส่วนที่สูญเสียไปโดยวิธีการหนึ่ง
3. เพื่อรักษาระดับอินทรียวัตถุในดิน รวมถึงการควบคุมอัตราการสลายตัวและการเพิ่มซาก

พืชและสัตว์ให้แก่ดิน
4. เพื่อรักษาสมบัติทางกายภาพและเคมีของดิน ให้มีสภาพที่เหมาะสมต่อ การเจริญเติบโต
ของพืช รวมถึงการปรับปรุงบ ารุงดินให้ดินมีสมบัติที่ดีขึ้น
5. เพื่อรักษาน้ าและความชื้นในดิน รวมถึงการใช้ทรัพยากรน้ าในพื้นที่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด

(ไชยสิทธิ์, 2551)
ส าหรับงานอนุรักษ์ดินและน้ าที่เหมาะสมในพื้นที่เขตพัฒนาที่ดินลุ่มน้ าห้วยโป่ง ลุ่มน้ าสาขาแม่น้ า
ปิงตอนบน ลุ่มน้ าหลักแม่น้ าปิง บ้านทุ่งดินด า หมู่ 6 ต าบลเมืองนะ อ าเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่

ประกอบด้วย
1. คันดินเบนน้ า เป็นคันดินเพื่อป้องกันน้ าไหลบ่าลงสู่พื้นที่เกษตรกรรม คันดินเบนน้ าเป็นคัน

ดินที่สร้างขึ้นขวางความลาดเทของพื้นที่โดยมีการลดระดับเพื่อเบนน้ าที่ไหลบ่าลงมาจากพื้นที่ด้านบนไป
ยังทางระบายน้ า โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเบนน้ าส่วนใหญ่ ซึ่งคันดินธรรมดาไม่สามารถควบคุมได้ออกจาก
พื้นที่ไปยังร่องน้ าหรือทางน้ าธรรมชาติและป้องกันพื้นที่เพาะปลูก ที่อยู่ต่ าลงมาจากการไหลของน้ าจาก

พื้นที่ด้านบนและป้องกันการกัดเซาะของดิน โดยมีหลักเกณฑ์การน าไปใช้ เป็นคันดินที่ก่อสร้างตอน
บนสุดของพื้นที่ต้องมีการค านวณออกแบบอย่างถูกต้องเพื่อป้องกันการเสียหายที่จะเกิดขึ้นกับคันดิน
ส่วนล่าง ในกรณีที่คันดินธรรมดาไม่สามารถควบคุมน้ าได้ก็ต้องใช้คันดินขนาดใหญ่แทน