Page 130 - การประเมินความเหมาะสมของที่ดินสำหรับพืชเศรษฐกิจเพื่อวางแผนการใช้ที่ดินในการฟื้นฟูพื้นที่ลุ่มน้ำวิกฤต ลุ่มน้ำสาขาแม่น้ำประแสร์
P. 130
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
108
จากตารางที่ 19 แสดงการเปลี่ยนแปลงการใช๎ที่ดินซึ่งมีลักษณะเดํนใน พ.ศ. 2553
เป็นการใช๎ที่ดินลักษณะเดํนใน พ.ศ. 2559 พื้นที่โดยสํวนใหญํจะมีการเปลี่ยนแปลงไปเป็นพื้นที่ปลูก
ยางพารา ทั้งนี้อาจเป็นผลสืบเนื่องมาจากราคาตลาดยางพารามีแนวโน๎มเพิ่มขึ้นทุกปีในอดีตที่ผํานมา
อีกทั้งนโยบายรัฐบาลที่สนับสนุนให๎เพิ่มพื้นที่ปลูกยางพารา ตั้งแตํปี 2542 โดยมีการสนับสนุนปัจจัย
การผลิต และสํงเสริมให๎ความรู๎แกํเกษตรกรในเรื่องการทําสวนยางพารา ทําให๎ลุํมน้ําสาขาแมํน้ํา
ประแสร์มีพื้นที่การปลูกยางพาราเพิ่มขึ้นจากพื้นที่เดิมในปี 2553
4.3 ปัจจัยที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดิน
เป็นที่ทราบกันดีอยูํแล๎ววําการเปลี่ยนแปลงการใช๎ที่ดินเป็นผลมาจากการมีปฏิสัมพันธ์ที่
ซับซ๎อนของปัจจัยทางด๎านกายภาพและด๎านเศรษฐกิจสังคม แตํจากการศึกษาของ Angelsen and
Kaimowitz, 1999 และ Braimoh and Vlek, 2004 พบวํา ลักษณะของครัวเรือนมีผลตํอพฤติกรรม
ของการใช๎ประโยชน์ที่ดินใน สมาชิกในครัวเรือนมีเปูาหมายและภาวะเศรษฐกิจที่แตกตํางกันซึ่งจะ
สะท๎อนถึงการตัดสินใจในการใช๎ที่ดิน ดังนั้น จึงควรทําการศึกษา วิเคราะห์ปัจจัยแรงขับเคลื่อนที่จะ
ทําให๎เกิดการเปลี่ยนแปลงการใช๎ที่ดิน โดยมุํงเน๎นไปที่ปัจจัยทางกายภาพ เศรษฐกิจ สังคมในระดับ
ครัวเรือนในพื้นที่ที่มีการเปลี่ยนแปลงการใช๎ที่ดินเกิดขึ้น เพื่อเป็นข๎อมูลที่ที่ชํวยในการวางแผน
หรือกําหนดนโยบายในการใช๎ที่ดินให๎เกิดประโยชน์และมีประสิทธิภาพตํอไป
จากการวิเคราะห์ข๎อมูลเชิงพื้นที่ของลุํมน้ําสาขาแมํน้ําประแสร์ รวมทั้งข๎อมูลจากการ
สํารวจภาคสนาม ได๎มีการสอบถามเกษตรกรในพื้นที่เพื่อเป็นข๎อมูลเบื้องต๎นประกอบการศึกษา
ประเภทการที่ดิน เพื่อนํามากําหนดและประเมินความเหมาะสมหรือคุณภาพที่ดิน พบวําในลุํมน้ํา
สาขาแมํน้ําประแสร์ มีการเปลี่ยนแปลงการใช๎ที่ดินจากพื้นที่ปุาไม๎มาเป็นการใช๎ที่ดินเพื่อการ
เกษตรกรรม จากการสอบถามเกษตรกรและสังเกตในภาคสนาม พบวํา ในพื้นที่เกษตรกรรม ครัวเรือน
เกษตรกรทั่วไป จะมีรูปแบบการทําการเกษตรอยูํ 3 รูปแบบ คือ ปลูกพืชหลักถ๎าไมํเป็น
ไม๎ยืนต๎น ก็จะเลือกปลูกพืชล๎มลุกหรือพืชรายปี หรือบางสํวนจะปลูกทั้งพืชยืนต๎นและพืชล๎มลุกอยูํใน
พื้นที่เดียวกัน ซึ่งจะเห็นได๎ในพื้นที่ปุาที่เพิ่งผํานการถางปุา หรือบนพื้นที่ปลูกยางพาราที่สิ้นสุดอายุการ
กรีดยางแล๎ว เนื่องจากในพื้นที่ปุาที่มีการถางเพื่อทําการเกษตรด๎วยพืชรายปีหรือพืชอายุสั้นอยํางเดียว
เกษตรกรกลัววําจะถูกขับไลํออกจากพื้นที่ถือเป็นการบุกรุกพื้นที่ปุา จึงเลือกปลูกยางพาราเข๎าไปใน
พื้นที่ทําเกษตรพืชรายปีด๎วย เนื่องจากเกษตรกรรู๎สึกปลอดภัยมากขึ้นในการใช๎ประโยชน์ที่ดิน
หรืออาจมีการปลูกพืชรายปี เชํน ข๎าวโพด เข๎าไปทดแทนต๎นยางพาราที่ไมํสามารถให๎ผลผลิตได๎ตาม
ต๎องการแล๎ว มีการปลูกข๎าวโพดยางอีกครั้งเป็นเวลาหลายปี ดังนั้นการวิเคราะห์ปัจจัยผลักดันที่มีตํอ
การเปลี่ยนแปลงการใช๎ประโยชน์ที่ดินจึงเน๎นพืชตามรูปแบบการใช๎ประโยชน์ที่ดินเป็นหลัก
จากข๎อมูล นารีลักษณ์ วรรณไสย (2553) ศึกษาปัจจัยที่มีผลตํอการตัดสินใจ
เปลี่ยนแปลงการใช๎ที่ดินในลุํมน้ําสาขาแมํน้ําประแสร์ พบวํา ปัจจัยที่สํงผลตํอการเปลี่ยนแปลงการใช๎
ที่ดิน (ตารางที่ 20) ของเกษตรกรในพื้นที่ลุํมน้ําฯ 5 ปัจจัย ได๎แกํ ผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ
ทรัพยากรและปัจจัยการผลิต การถือครองที่ดิน คุณภาพที่ดิน และการบริการจากภาครัฐหรือ
หนํวยงานที่เกี่ยวข๎อง
