Page 82 - แผนการใช้ที่ดินลุ่มน้ำสาขาคลองเทพา
P. 82
3-25
การประเมินอัตราการชะลางพังทลายของดินในพื้นที่ลุมน้ําสาขา
การประเมินอัตราการชะลางพังทลายของดิน เปนวิธีการศึกษาและวิเคราะหการสูญเสีย
หนาดินในแตละป การสูญเสียหนาดินสวนใหญเกิดจากการไหลบาของน้ําผิวดินและพัดพาดินไป
ตามกระแสน้ํา การชะลางพังทลายของดินกอใหเกิดปญหาตางๆ เชน ความอุดมสมบูรณของดินลดลง
ปญหาการตื้นเขินของแหลงน้ํา ถาเกิดการชะลางพังทลายที่รุนแรงจะเปนอันตรายตอคน และสัตวเลี้ยง
รวมทั้งสรางความเสียหายแกบานเรือนและพืชพรรณที่เพาะปลูก ปจจัยที่มีผลตอการชะลางพังทลาย
ของดินจะมากหรือนอยขึ้นอยูกับสภาพลมฟาอากาศ สภาพภูมิประเทศ ลักษณะดิน ลักษณะพืชพรรณ
หรือสิ่งปกคลุมดิน และลักษณะการใชประโยชนที่ดิน ปจจัยตางๆ ที่กลาวมาแลวสวนใหญจะเปนไป
ตามสภาพธรรมชาติไมสามารถควบคุมได แตลักษณะการใชประโยชนที่ดินที่เกิดจากการกระทํา
ของมนุษย สามารถควบคุมไมใหเกิดการชะลางพังทลายที่เสียหายได ถามีการจัดการดานการอนุรักษดิน
และน้ําที่เหมาะสม
ในพื้นที่ลุมน้ําสาขาคลองเทพา ไดประเมินอัตราการชะลางพังทลายของดินโดยใช
สมการการสูญเสียดินสากล (Universal Soil Loss Equation) ตามวิธีการของ Wischmeier และ Smith (1978)
โดยมีรูปสมการดังนี้
A = R K L S C P
ซึ่งมีรายละเอียดตัวแปรแตละตัวดังนี้ คือ
A เปนคาการสูญเสียดินตอหนวยของพื้นที่ ซึ่งไดจากการคํานวณโดยการคูณคาปจจัยตางๆ
6 ปจจัย คานี้เปนการประเมินคาเฉลี่ยรายปของการชะลางพังทลายของชองวางระหวางรองริ้ว (Interrill)
กับรองริ้ว (rill) จากพายุฝน (rain storm) สําหรับพื้นที่ดอน (field sized upland area) คานี้โดยทั่วไปไมรวม
การชะลางพังทลายจากรองลึก (gully) ริมฝงน้ํา (stream bank) หรือการพังทลายจากลม แตคา A นี้ จะรวม
ตะกอนดินที่ถูกพัดพามากอนที่จะถึงตอนลางของลําน้ํา (downslope stream) หรืออางเก็บน้ํา (reservoir)
R เปนคาที่รวมทั้งปจจัยของน้ําฝนและการไหลบา (rainfall and runoff erosivity factor)
ซึ่งเปนคาเฉพาะแหง ตามปกติคา R นี้ จะเปนคาแสดงความหมายถึงคาเฉลี่ยรายปตอหนวยดัชนี
การชะลางพังทลาย (erosion index unit)
K เปนคาปจจัยความคงทนตอการถูกชะลางพังทลายของดิน (soil erodibility factor)
เปนคาเฉพาะแตละชั้นของดิน (soil horizon)
L เปนคาปจจัยความยาวของความลาดชัน (slope length factor)
S เปนปจจัยความชันของการลาดเท (slope steepness factor)
C เปนคาปจจัยการจัดการพืช (crop management factor) เปนคาที่ไมมีขนาดหรือหนวย
คา C เปนคาที่แสดงความหมายถึงอัตราสวนของการสูญเสียดิน ระหวางพื้นที่ที่มีการปลูกพืชชนิดใด
แผนการใชที่ดินลุมน้ําสาขาคลองเทพา