Page 110 - แผนการใช้ที่ดินลุ่มน้ำสาขาภาคใต้ฝั่งตะวันตกตอนล่าง

3-36

อย่างรอบคอบ การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างความชันกับการสูญเสียดินในแปลงทดลอง ช่วยให้พัฒนา

สมการคณิตศาสตร์เพื่อค้านวณค่าปัจจัยความชัน หรือ S-factor ส้าหรับใช้ในสมการการสูญเสียดินสากล

ได้ ค่าปัจจัยความชัน คือ ตัวเลขแสดงสัดส่วนของการสูญเสียดินต่อหน่วยความชัน เป็นความสัมพันธ์
ระหว่างความชันต่อการชะล้างพังทลายแบบแผ่น (sheet erosion) และการชะล้างพังทลายแบบร่องริ้ว

(rill erosion)

สมการค านวณค่า S-factor

ใช้สมการ Wischmeier และ Smith (1978) ส้าหรับพื้นที่ลาดชัน 0-9 เปอร์เซ็นต์ คือ
2
S = (0.43 + 0.30 s + 0.043 s ) / 6.613 หรือเขียนได้อีกอย่างหนึ่ง คือ
2
S = 0.065 + 0.045 s + 0.0065 s
ใช้สมการแนะน้าโดย Meijerink (Huizing, 1992) ส้าหรับพื้นที่ลาดชันมากกว่า 9 เปอร์เซ็นต์ คือ

S = sin (slope degree) x cos (slope degree) หรือเขียนได้อีกอย่างหนึ่ง คือ
0.75
0.75
S = 6.4 (sin{atan (s/100)} ) (cos{atan (s/100)})
เมื่อ S คือ ค่าปัจจัยความชัน

s คือ เปอร์เซ็นต์ความชัน
การค านวณค่าเปอร์เซ็นต์ความชัน (s)

จากเอกสารของ กรมพัฒนาที่ดิน (2545) อธิบายวิธีการค้านวณเปอร์เซ็นต์ความชัน หรือ

ค่า s เพื่อใช้ในสมการค้านวณค่าปัจจัย S-factor ข้างต้น มีการน้าข้อมูลจากแหล่งต่างๆ มาใช้ และ
ศึกษาเปรียบเทียบค่าความชันที่ค้านวณได้ เพื่อพิจารณาเลือกแหล่งข้อมูลที่มีความถูกต้องเหมาะสม

ส้าหรับการจัดท้าแผนที่การสูญเสียดินมากที่สุด แหล่งข้อมูลที่น้ามาใช้มีดังนี้

1) แผนที่สภาพภูมิประเทศ กรมแผนที่ทหาร มาตราส่วน 1: 50,000 มีเส้นชั้นความสูง

ห่างกันชั้นละ 100 และ 20 เมตรตามล้าดับ
2) แผนที่หน่วยที่ดิน ซึ่งใช้ข้อมูลกลุ่มชุดดิน มาตราส่วน 1: 25,000 ปี พ.ศ. 2553 ของ

ส้านักส้ารวจและวิจัยทรัพยากรดิน กรมพัฒนาที่ดิน มาเป็นข้อมูลพื้นฐาน

ในการหาค่าอัตราการชะล้างพังทลายของดินและการท้าแผนที่ระดับการสูญเสียดิน
ใช้วิธีซ้อนทับแผนที่หน่วยที่ดิน แผนที่สภาพการใช้ที่ดิน และเส้นระดับปริมาณน้้าฝนรายปีเฉลี่ย ซึ่ง

จะทราบว่าค่าปัจจัยการสูญเสียดินในแต่ละพื้นที่ เพื่อค้านวณหาค่าอัตราการชะล้างพังทลายของดิน

และท้าแผนที่ระดับการสูญเสีย ซึ่งในการหาค่าอัตราการชะล้างพังทลายของดินและการท้าแผนที่

ใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ด้วยระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ Arc GIS ช่วยในการจัดท้าโดยมีแผนที่
ภูมิประเทศ มาตราส่วน 1:25,000 เป็นฐานในการจัดท้าแผนที่ต่างๆ เช่น แผนที่สภาพการใช้ที่ดิน

หน่วยที่ดิน และระดับการสูญเสียดิน

กองนโยบายและแผนการใช้ที่ดิน กรมพัฒนาที่ดิน