Page 104 - แผนการใช้ที่ดินลุ่มน้ำสาขาแม่น้ำบางนรา

3-40

การประเมินอัตราการชะลางพังทลายของดินในพื้นที่ลุมน้ําสาขา

การประเมินอัตราการชะลางพังทลายของดิน เปนวิธีการศึกษาและวิเคราะหการสูญเสีย

หนาดินในแตละป การสูญเสียหนาดินสวนใหญเกิดจากการไหลบาของน้ําผิวดินและพัดพาดินไป
ตามกระแสน้ํา การชะลางพังทลายของดินกอใหเกิดปญหาตางๆ เชน ความอุดมสมบูรณของดินลดลง

ปญหาการตื้นเขินของแหลงน้ํา ถาเกิดการชะลางพังทลายที่รุนแรงจะเปนอันตรายตอคน และสัตวเลี้ยง

รวมทั้งสรางความเสียหายแกบานเรือนและพืชพรรณที่เพาะปลูก ปจจัยที่มีผลตอการชะลางพังทลาย
ของดินจะมากหรือนอยขึ้นอยูกับสภาพลมฟาอากาศ สภาพภูมิประเทศ ลักษณะดิน ลักษณะพืชพรรณ

หรือสิ่งปกคลุมดิน และลักษณะการใชประโยชนที่ดิน ปจจัยตางๆ ที่กลาวมาแลวสวนใหญจะเปนไป

ตามสภาพธรรมชาติไมสามารถควบคุมได แตลักษณะการใชประโยชนที่ดินที่เกิดจากการกระทํา

ของมนุษย สามารถควบคุมไมใหเกิดการชะลางพังทลายที่เสียหายได ถามีการจัดการดานการอนุรักษดิน
และน้ําที่เหมาะสม

ในพื้นที่ลุมน้ําสาขาแมน้ําบางนรา ไดประเมินอัตราการชะลางพังทลายของดินโดยใช

สมการการสูญเสียดินสากล (Universal Soil Loss Equation) ตามวิธีการของ Wischmeier และ Smith (1978)
โดยมีรูปสมการดังนี้

A = R K L S C P

ซึ่งมีรายละเอียดตัวแปรแตละตัวดังนี้ คือ
A เปนคาการสูญเสียดินตอหนวยของพื้นที่ ซึ่งไดจากการคํานวณโดยการคูณคาปจจัยตางๆ

6 ปจจัย คานี้เปนการประเมินคาเฉลี่ยรายปของการชะลางพังทลายของชองวางระหวางรองริ้ว (Interrill)

กับรองริ้ว (rill) จากพายุฝน (rain storm) สําหรับพื้นที่ดอน (field sized upland area) คานี้โดยทั่วไปไมรวม
การชะลางพังทลายจากรองลึก (gully) ริมฝงน้ํา (stream bank) หรือการพังทลายจากลม แตคา A นี้ จะรวม

ตะกอนดินที่ถูกพัดพามากอนที่จะถึงตอนลางของลําน้ํา (downslope stream) หรืออางเก็บน้ํา (reservoir)

R เปนคาที่รวมทั้งปจจัยของน้ําฝนและการไหลบา (rainfall and runoff erosivity factor)

ซึ่งเปนคาเฉพาะแหง ตามปกติคา R นี้ จะเปนคาแสดงความหมายถึงคาเฉลี่ยรายปตอหนวยดัชนี
การชะลางพังทลาย (erosion index unit)

K เปนคาปจจัยความคงทนตอการถูกชะลางพังทลายของดิน (soil erodibility factor)

เปนคาเฉพาะแตละชั้นของดิน (soil horizon)

L เปนคาปจจัยความยาวของความลาดชัน (slope length factor)
S เปนปจจัยความชันของการลาดเท (slope steepness factor)

C เปนคาปจจัยการจัดการพืช (crop management factor) เปนคาที่ไมมีขนาดหรือหนวย

คา C เปนคาที่แสดงความหมายถึงอัตราสวนของการสูญเสียดิน ระหวางพื้นที่ที่มีการปลูกพืชชนิดใด

กองนโยบายและแผนการใชที่ดิน กรมพัฒนาที่ดิน