Page 32 - แผนบริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟื้นฟูพื้นที่เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ ลุ่มน้ำโดมใหญ่ อำเภอเดชอุดม จังหวัดอุบลราชธานี
P. 32
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
20
การประเมินคุณภาพที่ดินด้านกายภาพเป็นการวิเคราะห์ศักยภาพของหน่วยที่ดินต่อการใช้
ประโยชน์ที่ดินประเภทต่าง ๆ ในระดับการจัดการที่แตกต่างกัน วิธีการประเมินคุณภาพที่ดินมีหลายวิธี
กลุ่มวางแผนทรัพยากรน้ าเพื่อการพัฒนาที่ดินได้เลือกใช้วิธีการประเมินคุณภาพที่ดินตามหลักการของ
FAO Framework ซึ่งมีจ านวน 2 รูปแบบ แต่ในการประเมินคุณภาพที่ดินเบื้องต้นจะท าการประเมินเพียง
ด้านเดียว คือ การประเมินทางด้านคุณภาพ เป็นการประเมินเชิงกายภาพว่าที่ดินนั้นๆ มีความเหมาะสม
มากหรือน้อยเพียงใดต่อการใช้ที่ดินประเภทต่าง ๆ โดยศึกษาการประเมินคุณภาพดินร่วมกับประเภทการ
ใช้ที่ดินที่ได้ก าหนดเป็นตัวแทนการเกษตรกรรมหลักในลุ่มน้ าสาขา การวิเคราะห์ได้ค านึงถึงปัจจัยที่มีผลต่อ
การเจริญเติบโตของพืชในแต่ละด้านของดินที่แตกต่างกัน โดยอาศัยคุณลักษณะดินแตกต่างกันไปตามวัตถุ
ต้นก าเนิดของดิน ซึ่งคุณลักษณะที่ดินที่ใช้ในการแสดงค่าเพื่อวัดระดับการเจริญเติบโตแตกต่างกัน
คุณภาพที่ดินที่น ามาประเมินส าหรับการปลูกพืช ในระบบ FAO Framework ได้ก าหนดไว้
ทั้งหมด 25 ชนิด แต่ที่น ามาพิจารณาเพื่อประเมินความเหมาะสมของที่ดินในแต่ละประเภทการใช้ที่ดินมี
จ านวน 8 คุณภาพที่ดิน ประกอบด้วย
1) ระบอบอุณหภูมิ (Temperature regime: T)
คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทน ได้แก่ ค่าเฉลี่ยอุณหภูมิในฤดูเพาะปลูก เพราะอุณหภูมิมี
อิทธิพลต่อการงอกของเมล็ด การออกดอกของพืชบางชนิด และมีส่วนสัมพันธ์กับกระบวนการสังเคราะห์
แสง ซึ่งส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโตของพืช
2) ความชุ่มชื้นที่เป็นประโยชน์ต่อพืช (Moisture availability: M)
คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทน ได้แก่ ระยะเวลาการท่วมขังของน้ าในฤดูฝน ปริมาณน้ าฝน
เฉลี่ยในรอบปีหรือความต้องการน้ าในช่วงการเจริญเติบโตของพืช นอกจากนี้ได้พิจารณาถึงลักษณะของ
เนื้อดิน ซึ่งมีผลต่อความสามารถในการอุ้มน้ า ที่เป็นประโยชน์ต่อพืช
3) ความเป็นประโยชน์ของออกซิเจนต่อรากพืช (Oxygen availability: O)
คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทน ได้แก่ สภาพการระบายน้ าของดิน ทั้งนี้เพราะพืชโดยทั่วไป
รากพืชต้องการออกซิเจนในกระบวนการหายใจ
4) ความเป็นประโยชน์ของธาตุอาหาร (Nutrient availability: S)
คุณลักษณะที่เป็นตัวแทน ได้แก่ ปริมาณธาตุอาหารพืชในดิน
5) ความเสียหายจากน้ าท่วม (Flood hazard: F)
คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทน ได้แก่ จ านวนครั้งที่น้ าท่วมในช่วงรอบปีที่ก าหนดไว้ หมายถึง
พืชได้รับความเสียหายจากการที่น้ าท่วมบนผิวดินชั่วระยะเวลาหนึ่งหรือเป็นน้ าที่มีการไหลบ่า การที่น้ าท่วมขัง
จะท าให้ดินขาดออกซิเจน ส่วนน้ าไหลบ่าจะท าให้รากพืชได้รับความกระทบกระเทือนหรือรากอาจหลุดพ้น
ผิวดินขึ้นมาได้ ความเสียหายจากน้ าท่วมไม่ใช่จะเกิดกับพืชเท่านั้น แต่ยังท าความเสียหายให้กับดินและ
โครงสร้างพื้นฐานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการใช้ที่ดิน
