Page 33 - แผนบริหารจัดการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟื้นฟูพื้นที่เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ ลุ่มน้ำห้วยกระเสียว-ห้วยท่ากวย อำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

19

การประเมินคุณภาพที่ดินด้านกายภาพเป็นการวิเคราะห์ศักยภาพของหน่วยที่ดินต่อการใช้

ประโยชน์ที่ดินประเภทต่าง ๆ ในระดับการจัดการที่แตกต่างกัน วิธีการประเมินคุณภาพที่ดินมีหลายวิธี

กลุ่มวางแผนทรัพยากรน้ าเพื่อการพัฒนาที่ดินได้เลือกใช้วิธีการประเมินคุณภาพที่ดินตามหลักการของ
FAO Framework ซึ่งมีจ านวน 2 รูปแบบแต่ในการประเมินคุณภาพที่ดินเบื้องต้นจะท าการประเมินเพียง

ด้านเดียวคือการประเมินทางด้านคุณภาพเป็นการประเมินเชิงกายภาพว่าที่ดินนั้น ๆ มีความเหมาะสมมาก

หรือน้อยเพียงใดต่อการใช้ที่ดินประเภทต่าง ๆ โดยศึกษาการประเมินคุณภาพดินร่วมกับประเภทการใช้
ที่ดินที่ได้ก าหนดเป็นตัวแทนการเกษตรกรรมหลักในลุ่มน้ าสาขา การวิเคราะห์ได้ค านึงถึงปัจจัยที่มีผลต่อ

การเจริญเติบโตของพืชในแต่ละด้านของดินที่แตกต่างกันโดยอาศัยคุณลักษณะดินแตกต่างกันไปตามวัตถุ
ต้นก าเนิดของดินซึ่งคุณลักษณะที่ดินที่ใช้ในการแสดงค่าเพื่อวัดระดับการเจริญเติบโตแตกต่างกัน

คุณภาพที่ดินที่น ามาประเมินส าหรับการปลูกพืชในระบบ FAO Framework ได้ก าหนดไว้

ทั้งหมด 25 ชนิด แต่ที่น ามาพิจารณาเพื่อประเมินความเหมาะสมของที่ดินในแต่ละ ประเภทการใช้ที่ดินมี
จ านวน 8 คุณภาพที่ดิน ประกอบด้วย

1) ระบอบอุณหภูมิ (Temperature regime: T)
คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทน ได้แก่ ค่าเฉลี่ยอุณหภูมิในฤดูเพาะปลูกเพราะอุณหภูมิ

มีอิทธิพลต่อการงอกของเมล็ด การออกดอกของพืชบางชนิด และมีส่วนสัมพันธ์กับกระบวนการสังเคราะห์

แสง ซึ่งส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโตของพืช
2) ความชุ่มชื้นที่เป็นประโยชน์ต่อพืช (Moisture availability: M)

คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทน ได้แก่ ระยะเวลาการท่วมขังของน้ าในฤดูฝน ปริมาณน้ าฝน

เฉลี่ยในรอบปีหรือความต้องการน้ าในช่วงการเจริญเติบโตของพืช นอกจากนี้ได้พิจารณาถึงลักษณะของ
เนื้อดิน ซึ่งมีผลต่อความสามารถในการอุ้มน้ าที่เป็นประโยชน์ต่อพืช

3) ความเป็นประโยชน์ของออกซิเจนต่อรากพืช (Oxygen availability: O)
คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทน ได้แก่ สภาพการระบายน้ าของดิน ทั้งนี้เพราะพืชโดยทั่วไป

รากพืชต้องการออกซิเจนในกระบวนการหายใจ

4) ความเป็นประโยชน์ของธาตุอาหาร (Nutrient availability: S)
คุณลักษณะที่เป็นตัวแทน ได้แก่ ปริมาณธาตุอาหารพืชในดิน

5) ความเสียหายจากน้ าท่วม (Flood hazard: F)
คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทน ได้แก่ จ านวนครั้งที่น้ าท่วมในช่วงรอบปีที่ก าหนดไว้

หมายถึง พืชได้รับความเสียหายจากการที่น้ าท่วมบนผิวดินชั่วระยะเวลาหนึ่งหรือเป็นน้ าที่มีการไหลบ่า

การมีน้ าท่วมขังจะท าให้ดินขาดออกซิเจนส่วนน้ าไหลบ่าจะท าให้รากพืชได้รับความกระทบกระเทือนหรือ
รากอาจหลุดพ้นผิวดินขึ้นมาได้ความเสียหายจากน้ าท่วมไม่ใช่จะเกิดกับพืชเท่านั้น แต่ยังท าความเสียหาย

ให้กับดินและโครงสร้างพื้นฐานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการใช้ที่ดิน