Page 93 - สถานภาพการชะล้างพังทลายของดินในประเทศไทย Status of Soil Erosion in Thailand

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

83

ลักษณะภูมิประเทศของภาคตะวันออกและภาคใต้มีลักษณะคล้ายกัน ประกอบด้วย ที่ราบ
ชายฝั่งทะเลน้ าทะเลเข้าถึงและปกคลุมไปด้วยป่าชายเลนและป่าโกงกาง ที่ราบแม่น้ า ตะพักล าน้ า พื้นที่ลูกคลื่นทั้ง
แบบลอนลาดและลอนชัน เนินเขา และเทือกเขา มีแม่น้ าขนาดสั้นหลายสายไหลผ่านพื้นที่ อีกทั้งมีสภาพ
ภูมิอากาศคล้ายคลึงกัน โดยเฉพาะปริมาณฝนที่ค่อนข้างสูงกว่าเมื่อเทียบกับภาคอื่นๆ จึงท าให้ทรัพยากรดินเกิด
ความเสี่ยงต่อการถูกชะล้างพังทลายได้ง่าย รวมทั้งได้รับผลกระทบจากการเกิดน้ าท่วมฉับพลัน น้ าป่าไหลหลาก
และดินถล่มตามมา
ในสภาพพื้นที่ลูกคลื่นทั้งแบบลอนลาดและลอนชัน เนินเขา และเทือกเขา ส่งเสริมให้เกิด

การชะล้างพังทลายของดินได้ง่าย ประกอบกับบางพื้นที่มีการบุกรุกพื้นที่ป่า เพื่อท าการเกษตรโดยขาดการ
อนุรักษ์ดินและน้ าที่เหมาะสม ยิ่งส่งผลให้เกิดการชะล้างพังทลายที่รุนแรงเพิ่มขึ้นจนเกิดดินถล่ม ส่งผลกระทบ
ในวงกว้าง ตะกอนดินไหลลงสู่แหล่งน้ า และแม่น้ า ท าให้แหล่งน้ าตื้นเขินจนไม่สามารถรับน้ าได้อย่างมีประสิทธิภาพ
อีกทั้ง ในพื้นที่ที่ราบชายฝั่งทะเลที่ขาดป้องกันการชะล้างพังทลายของดินที่เหมาะสมท าให้ผิวหน้าดินถูกกัดเซาะ
พังทลายได้ง่าย ระบบนิเวศถูกท าลาย เกิดความเสียหายต่อชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนจ านวนมาก
ภาคใต้มีลักษณะเป็นคาบสมุทรแคบและยาว ถูกขนาบด้วยทะเลทั้งสองฝั่ง คือ อ่าวไทยทางฝั่ง
ตะวันออกและทะเลอันดามันทางฝั่งตะวันตก ประกอบด้วยทิวเขาที่เป็นแกนของคาบสมุทรและที่ราบชายฝั่งทะเล
ที่ลาดลงสู่ทะเลทั้งสองฝั่ง โดยที่ราบด้านชายฝั่งตะวันออกกว้างกว่าทางฝั่งตะวันตก ชายฝั่งตะวันออกเป็นชายฝั่งที่
ราบเรียบและยกตัวสูงมีหาดทรายสวยงามหลายแห่ง ส่วนชายฝั่งทะเลตะวันตกเป็นชายฝั่งทะเลจมตัวท าให้ฝั่ง

ทะเลขรุขระเว้าๆ แหว่งๆ มีเกาะใหญ่น้อยเป็นจ านวนมาก เนื่องจากภาคตะวันออกและภาคใต้มีลักษณะ
ภูมิประเทศเป็นที่ราบสูงสลับกับภูเขาลูกเตี้ยๆ มีชายฝั่งทะเล จึงท าให้เกิดการบุกรุกพื้นที่ป่า เพื่อท าการเกษตร
และสร้างที่อยู่อาศัย ท าให้ดินขาดรากไม้ยึดเหนี่ยวท าให้เกิดดินถล่มได้ง่าย อีกทั้ง บริเวณที่มีชั้นดินหนาวางตัวอยู่
ตามเชิงเขาที่มีความลาดเอียงสูงหรือเป็นหน้าผาดินและบริเวณพื้นที่ที่มีการทับถมของกิ่งไม้ต้นไม้แห้ง ถูกน้ าพัด
พามาสะสมขวางทางน้ าเนื่องจากหากเกิดฝนตกหนัก เป็นระยะเวลานาน ส่งผลให้เกิดตลิ่งพังในช่วงฤดูน้ าหลาก
จะท าให้ตลิ่งพังและเกิดดินถล่ม (landslide) โดยบริเวณที่เกิดดินถล่ม โครงสร้างของชั้นดินบริเวณนั้นเสียสมดุล
เป็นเหตุให้เกิดดินถล่มซ้ าได้
เมื่อพิจารณาการสูญเสียดินในพื้นที่ภาคตะวันออก ซึ่งมีเนื้อที่ทั้งหมด 23,441,619 ไร่ หรือร้อย

ละ 7.31 ของเนื้อที่ทั้งหมดของประเทศ ครอบคลุมพื้นที่ 9 จังหวัด คือ จันทบุรี ฉะเชิงเทรา ชลบุรี ตราด
นครนายก ปราจีนบุรี ระยอง สมุทรปราการ และสระแก้ว และจากผลการประเมินการสูญเสียดิน (ภาพที่ 3.6
และตารางที่ 3.11) พบว่า เนื้อที่ของความรุนแรงของการสูญเสียดินสูงสุดในระดับน้อย (0-2 ตันต่อไร่ต่อปี)
ครอบคลุมเนื้อที่ร้อยละ 78.52 ของเนื้อที่ทั้งหมดของภาค พบกระจายทั่วทุกจังหวัด รองลงมา คือ ระดับความ
รุนแรงปานกลาง (2-5 ตันต่อไร่ต่อปี) และระดับรุนแรง (5-15 ตันต่อไร่ต่อปี) ส่วนระดับที่รุนแรงมากถึงมากที่สุด
(>15 ตันต่อไร่ต่อปี) มีเนื้อที่ในแต่ละระดับน้อยกว่าร้อยละ 1 ของเนื้อที่ทั้งหมดของภาค และพบว่า พื้นที่มีการ
สูญเสียดินมากกว่า 2 ตันต่อไร่ต่อปี รวมเนื้อที่ประมาณ 5,035,462 ไร่ หรือร้อยละ 21.48 ของเนื้อที่ทั้งหมดของ
ภาค โดยจังหวัดจันทบุรีมีเนื้อที่การสูญเสียดินมากที่สุด และพบกระจายในจังหวัดตราด ชลบุรี ฉะเชิงเทรา
ปราจีนบุรี และสระแก้ว (ภาพที่ 3.6)