Page 136 - สถานภาพการชะล้างพังทลายของดินในประเทศไทย Status of Soil Erosion in Thailand

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

126

การใช้มาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าทั้งมาตรการวิธีกลและวิธีพืชที่เหมาะสมตามระดับความ
ลาดชันของพื้นที่นับเป็นปัจจัยส าคัญที่สุดในกระบวนการชะล้างพังทลายของดิน แบ่งออกเป็น 6 ระดับ คือ พื้นที่

ราบเรียบถึงค่อนข้างราบเรียบ พื้นที่ลูกคลื่นลอนลาดเล็กน้อย พื้นที่ลูกคลื่นลอนลาด พื้นที่ลูกคลื่นลอนชัน พื้นที่
เนินเขา และพื้นที่ลาดชันเชิงซ้อนหรือที่ลาดชันสูง นอกจากจะพิจารณาระดับความลาดชันของพื้นที่เป็นส าคัญ
แล้ว ยังได้พิจารณาสมบัติของดิน อาทิ เนื้อดิน ความลึกของดิน การระบายน้ า ปริมาณน้ าฝน ปริมาณน้ าไหลบ่า
และการใช้ประโยชน์ที่ดิน (กรมพัฒนาที่ดิน, 2558) ดังแสดงในตารางที่ 4.5

ตารางที่ 4.5 แนวทางป้องกันและแก้ไขปัญหาการชะล้างพังทลายของดินตามความลาดชันของพื้นที่

สภาพพื้นที่ (ความลาดชัน) มาตรการอนุรักษ์วิธีกล มาตรการอนุรักษ์วิธีพืช

1) พื้นที่ราบเรียบถึงค่อนข้าง  ไถพรวนตามแนวระดับ ขณะดิน  ปลูกพืชหมุนเวียน ปลูกพืชแซม ปลูกพืช
ราบเรียบ (0-2 เปอร์เซ็นต์) ไม่แห้งหรือแฉะเกินไป ไม่ไถ เหลื่อมฤดู ปลูกพืชคลุมดิน และปรับปรุง
การระบายน้ าของดินเลวถึงเลว พรวนมากเกินไป บ ารุงดินโดยการไถกลบเศษพืช ใช้เศษพืช
มาก มีน้ าท่วมขังในฤดูฝน ส่วน  ปรับรูปแปลงนา ให้มีการระบาย ซากพืชหรือวัสดุคลุมดิน ใช้ปุ๋ยอินทรีย์
ใหญ่ใช้ท านา น้ าเข้าออกได้สะดวก โดยปรับรูป ร่วมกับปุ๋ยเคมีตามค่าวิเคราะห์ดิน
แปลงนาลักษณะที่ 1 กรณีท านา  ปลูกหญ้าแฝกเพื่อรักษาความชุ่มชื้นในดิน
ปรับรูปแปลงนาลักษณะที่ 2 สวนไม้ผล หรือปลูกหญ้าแฝกริมขอบสระ
กรณีปลูกข้าวร่วมกับพืชชนิดอื่น หรือฝั่งตลิ่ง

และปรับรูปแปลงนาลักษณะที่ 3  ปลูกพืชปุ๋ยสด เช่น ปอเทือง โสน และถั่ว
กรณีปลูกไม้ผลหรือไม้ยืนต้น ต่างๆ ก่อนการปลูกข้าว แล้วไถกลบลงดิน

 ปรับพื้นที่ให้ราบเรียบเสมอ  ปลูกพืชหมุนเวียนที่ปลูกพืชตระกูลถั่ว
เพื่อให้เก็บกักน้ าได้ทั่วทั้งแปลง สอดแทรกอยู่ในระบบพืชหลัก รวมทั้งการ
นา และปรับปรุงบ ารุงดินหลัง ใส่ปุ๋ยอินทรีย์ เช่น ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก
การปรับที่นา เพื่อสร้างหน้าดิน ร่วมกับปุ๋ยเคมีตามความเหมาะสม

ใหม่และท าให้โครงสร้างของดินดี
ขึ้น ท าให้ดินเก็บรักษาความชื้น
และเพิ่มธาตุอาหาร

 จัดหาแหล่งน้ า ควรพัฒนาและ
สร้างบ่อน้ าในไร่นาเพื่อส ารองไว้
ใช้ในฤดูแล้ง หรือฝนทิ้งช่วง
2) ลูกคลื่นลอนลาดเล็กน้อย  ท านาตามแนวระดับร่วมกับการ  ปลูกพืชคลุมดิน ช่วยป้องกันเม็ดฝนไม่ให้
(2-5 เปอร์เซ็นต์) ปรับปรุงบ ารุงดิน (พื้นที่ดอน) ตกกระทบผิวดินโดยตรง ลดการชะล้าง
ควรมีมาตรการอนุรักษ์ดินและ  ไถพรวนตามแนวระดับ พังทลายของดิน ลดการแข่งขันของวัชพืช
น้ าเพื่อป้องกันน้ าไหลบ่าและเก็บ  ท าคันดินร่วมกับการปลูกพืชคลุม เพิ่มอินทรียวัตถุ และไนโตรเจนให้แก่ดิน
กักตะกอนดิน ดินบนคันดิน อาทิ ถั่วคาโลโปโก  ปลูกพืชหมุนเวียน ปลูกพืชไร่หมุนเวียน

เนียม (Calopogonium กับพืชตระกูลถั่วในแต่ละปี ช่วยลดวัชพืช
mucunoides Desv.) และลดศัตรูพืชและโรคแมลง ท าให้พืชมี
ถั่วไซราโตร (Macroptilium การใช้ธาตุอาหารในดินอย่างมีประสิทธิภาพ
atropurpureum DC.Urb.)  ปลูกพืชแถบอนุรักษ์ดินและน้ า ปลูกขวาง
ถั่วคุดซู (Pueraria phaseoides ความลาดชันของพื้นที่ เพื่อลดการชะล้าง
Benth.)