Page 73 - การจัดการระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในพื้นที่เขตพัฒนาที่ดินลุ่มน้ำห้วยโป่ง ลุ่มน้ำสาขาแม่น้ำปิงตอนบน ลุ่มน้ำหลักแม่น้ำปิง บ้านทุ่งดินดำ หมู 6 ตำบลเมืองนะ อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
62

จากตารางที่ 9 และ 11 พบว่า พื้นที่ด าเนินการบ้านทุ่งดินด า หมู่ 6 บริเวณพื้นที่ปลูกข้าวโพด
ที่มีความลาดชันสูงตั้งแต่ 12-35 เปอร์เซ็นต์ ที่ไม่มีมาตรการอนุรักษ์ดินและน้ า มีการสูญเสียดินอยู่ใน
ระดับรุนแรงถึงรุนแรงมาก อัตราการสูญเสียดินอยู่ระหว่าง 19.48 – 27.83 ตันต่อไร่ต่อปี จ าเป็นต้อง
มีมาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าอย่างเร่งด่วน ซึ่งหลังจากมีมาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าแล้ว พบว่า การ

สูญเสียดินมีค่าลดลงอยู่ในระดับน้อยถึงปานกลาง อัตราการสูญเสียดินอยู่ระหว่าง 2.73 – 5.01 ตัน
ต่อไร่ต่อปี (ภาพที่ 13 และ 15) และจากตารางที่ 12 เปรียบเทียบระดับการสูญเสียดิน ก่อนและหลัง
ด าเนินการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ า หลังจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ า ระดับการสูญเสียดินรุนแรง
มากลดลงเป็นระดับการสูญเสียดินปานกลาง และ ระดับการสูญเสียดินรุนแรงลดลงเป็นระดับการ

สูญเสียดินน้อย

4.6 ผลการการจัดท าโครงการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ า
4.6.1กิจกรรมก่อสร้างคูรับน้ าขอบเขา (คันดินแบบที่ 5)
พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่โล่งเตียน และมีความเสี่ยงต่อการชะล้างพังทลายของหน้าดินสูง
สภาพภูมิประเทศที่เป็นภูเขาสูง ความลาดชัน 20 - 35 เปอร์เซ็นต์ ในช่วงฤดูแล้งมักจะประสบกับ

ปัญหาภัยแล้ง ในช่วงฤดูฝนประสบปัญหาการชะล้างหน้าดินสูง การด าเนินการก่อสร้างคูรับน้ าขอบ
เขา (คันดินแบบที่ 5) จึงเป็นวิธีที่เหมาะสม ช่วยลดปัญหาดังกล่าวข้างต้นได้ ทั้งนี้ ได้มีการรณรงค์
ส่งเสริมการปลูกหญ้าแฝก เพื่อช่วยลดการพัดพาน้ าและตะกอนดินอันจะช่วยรักษาความอุดมสมบูรณ์
บริเวณผิวดินได้อีกระดับหนึ่ง

คันคูรับน้ าขอบเขา มีขั้นตอนการด าเนินงานดังนี้ ก าหนดผังวางแนวตามแผนที่และแบบงาน
จัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ าที่ผ่าการเห็นชอบจากเกษตรกรแล้ว ปักหมุดวัดระยะวางแนวระดับด้วย
กล้องส่องระดับ เพื่อให้คันดินอยู่ในระดับเดียวกัน ขุดโดยใช้แรงงานคนเป็นรูปสามเหลี่ยมระยะห่าง

ของคูรับน้ าขึ้นอยู่กับสภาพภูมิประเทศเพื่อลดความยาวของความลาดเทของพื้นที่ที่มีความลาดชันสูง
ออกเป็นช่วง ๆ เพื่อเก็บกักน้ าหรือระบายน้ าออกจากพื้นที่ในทิศทางที่ต้องการ ท าให้น้ าไหลบ่าแต่ละ
ช่วงมีปริมาณน้อยลงลดการกัดเซาะ และการพังทลายของดิน นอกจากนี้ยังใช้เป็นทางล าเลียงได้ คิด
ปริมาตรดินที่ด าเนินการขุด 1 เมตรต่อ 0.30 ลูกบาศก์เมตร หรือ 1 กิโลเมตรต่อ 300 ลูกบาศก์
เมตร ได้ระยะทาง จ านวน 79.37 ก.ม. ดังภาพที่ 17 ถึง 23