Page 26 - ผลงานการถอดบทเรียนการจัดการดินเพื่อปลูกพืชสมุนไพร : เผยแพร่ในวันครบรอบสถาปนา 61 ปี วันที่ 23 พฤษภาคม 2567 ภายใต้หัวข้อ “พัฒนาที่ดิน เกษตรกรทำกินอย่างยั่งยืน"

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
24

การถอดบทเรียนการปลูกพืชสมุนไพร

สถานีพัฒนาที่ดินชัยนาท

1.ชื่อผู้เล่า : นายสายชล ปิ่นนาค เจ้าพนักงานการเกษตรช านาญงาน /นางสาวดรุณี อ่อนศรี นักวิชาการเกษตร

2.ชื่อเรื่อง : ชัยนาทเมืองสมุนไพร

3.เป็นการด าเนินงานเกี่ยวกับ : การจัดท าแปลงสาธิตการจัดการดิน น้ า ปุ๋ย เพื่อผลิตสมุนไพรคุณภาพสูง “ขมิ้นชัน”

4.เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อ :
การด าเนินงานตามโครงการชัยนาทเมืองสมุนไพร เริ่มด าเนินการในปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 เป็นการ
ต่อยอดโครงการที่ได้รับการสนับสนุนจากกรมพัฒนาที่ดินในการปลูกฟ้าทะลายโจร เพื่อช่วยสนับสนุนการรักษาป้องกัน

โรคโควิด-19 โดยจังหวัดชัยนาทมีศักยภาพด้านการเกษตร ประชากรส่วนใหญ่ ร้อยละ 80 ประกอบอาชีพเกษตรกรรม
และมีพื้นที่เกษตรกรรม 1,241,728 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 80.42 ของพื้นที่ทั้งจังหวัด พื้นที่ส่วนใหญ่อยู่ในเขตชลประทาน

784,249 ไร่ หรือคิดเป็นร้อยละ 63.18 ของพื้นที่การเกษตร โดยพื้นที่ทางการเกษตรของจังหวัดชัยนาทแยกเป็นพื้นที่
ส าหรับการปลูกข้าว ร้อยละ 66.54 และจังหวัดชัยนาทได้ก าหนดต าแหน่งการพัฒนาด้านการเกษตรว่า “ผลิตสินค้า
เกษตรมีคุณภาพ ปลอดภัย ได้มาตรฐาน” โดยมูลค่าผลิตภัณฑ์มวลรวม (GPP) อย่างไรก็ตาม เกษตรกรในจังหวัดชัยนาท

ประสบปัญหาต้นทุนการผลิตข้าวสูง ซึ่งรวมถึงค่าแรงเกษตรกรและค่าเช่าที่ดินเพิ่มสูงขึ้นทุกปี
การส่งเสริมให้เกษตรกรหันมาปลูกพืชสมุนไพรที่มีคุณภาพได้มาตรฐาน จึงเป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่สามารถสร้าง

อาชีพ สร้างรายได้ และสร้างความเข้มแข็งให้ชุมชน และเป็นอีกกลไกในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศ เพื่อการ
พึ่งตนเองของชุมชนและการแข่งขันอย่างยั่งยืน ซึ่งสมุนไพรดังกล่าว สามารถน ามาใช้ประโยชน์ทั้งทางด้านสุขภาพและ
ผลิตภัณฑ์สุขภาพ โดยพื้นที่จังหวัดชัยนาทอุดมสมบูรณ์เอื้อต่อการปลูก/การผลิตสมุนไพร และผลิตภัณฑ์สมุนไพร โดยมี

แหล่งปลูกพืชสมุนไพรที่ได้มาตรฐานส าหรับการผลิตเป็นผลิตภัณฑ์สมุนไพรกระจายอยู่ในพื้นที่อ าเภออื่นๆ อีกบางส่วน
และในปี 2561-2564 ได้ด าเนินงานขยายพื้นที่การปลูกสมุนไพร จ านวน 300 ไร่ ครอบคลุม 8 อ าเภอ และในป่าชุมชน

อีกจ านวน 150 ไร่ ครอบคลุม 3 อ าเภอ (อ าเภอเนินขาม อ าเภอหนองมะโมง และอ าเภอสรรพยา) และมีการถ่ายทอด
องค์ความรู้เกี่ยวกับกระบวนการปลูกสมุนไพร การแปรรูปสมุนไพรแก่เกษตรกร จ านวน 300 ราย ทั้งนี้ สมุนไพรแนะน า
ปลูกเพื่อใช้ในการผลิตยาสมุนไพร ได้แก่ มะระขี้นก ขมิ้นชัน ไพล ฟ้าทะลายโจร เพชรสังฆาต กระเจี๊ยบแดงหญ้าดอกขาว

และรางจืด ซึ่งมูลค่าความต้องการการจัดซื้อวัตถุดิบสมุนไพรในปี 2551-2564 เท่ากับ 787,561.50 บาท
950,700 บาท 1,121,080 บาท 1,065,500 บาท และ 970,130 ตามล าดับ

5. สถานที่ : สถานีพัฒนาที่ดินชัยนาท 83 หมู่ 1 ต าบลหนองมะโมง อ าเภอหนองมะโมง จังหวัดชัยนาท

6. วันที่จดบันทึกเรื่องเล่า : 3 เมษายน 2567