Page 7 - ต้นแบบอนุรักษ์ดินและน้ำจังหวัดเชียงใหม่ Soil and Water Conservation Model in Chiang Mai Province.

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

ทะเบียนวิจัยเลขที่ 59-63-02-11-020000-009-108-01-13

ชื่อโครงการวิจัย ต้นแบบอนุรักษ์ดินและน้ำจังหวัดเชียงใหม่
Soil and Water Conservation Model in Chiang Mai Province

กลุ่มชุดดิน -

สถานที่ดำเนินการ ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงห้วยลึก จังหวัดเชียงใหม่
ผู้ร่วมดำเนินการ นายยุทธศาสตร์ อนุรักติพันธุ์ Mr.Yuthasart Anuluxtipun

นายพงศ์ธร เพียรพิทักษ์ Mr.Phongthorn Phianphitak

นางสาวสมจินต์ วานิชเสถียร MissSomjin Wanichsathian
นางสาววิชิตา อินทรศรี MissWichita Intharasri

นายธนัญชย์ ดำขำ Mr.Thanun Dumkhum
นายณรงค์เดช ฮองกูล Mr.Narongdech Hongkul

บทคัดย่อ

การศึกษานี้ดำเนินการในพื้นที่ลุ่มน้ำแม่ปอยและลุ่มน้ำห้วยลึก อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่

ระหว่างเดือนตุลาคม 2558 ไปจนถึงเดือนกันยายน 2563 มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินผลกระทบการสูญเสียดินที่
เกิดขึ้นในพื้นที่ ประเมินผลกระทบของมาตรการในการจัดการลุ่มน้ำที่มีผลต่อทรัพยากรดิน ตลอดจนส่งเสริมให้มี

การใช้มาตรการอนุรักษ์ดินและน้ำ โดยวางแปลงศึกษาขนาด 4 x 22 เมตร ที่ความลาดชัน 3 ระดับ ได้แก่ ระดับ

9-10, 20-25 และ 30-35 เปอร์เซ็นต์ ทั้งสองพื้นที่ลุ่มน้ำ จำนวน 6 แปลงศึกษาต่อหนึ่งพื้นที่ลุ่มน้ำ บนพื้นที่ที่มี
การใช้ประโยชน์ที่ดินแตกต่างกันไป พบว่าพื้นที่ลุ่มน้ำแม่ปอยและลุ่มน้ำห้วยลึก มีปริมาณน้ำฝนสะสมสูงที่สุด

ในช่วงปี 2560 คิดเป็น 5,297.60 มิลลิเมตร และในช่วงปี 2563 มีปริมาณน้ำฝนสะสมต่ำที่สุดคิดเป็น 1,085.60

มิลลิเมตร

ผลการประเมินการสูญเสียดินของการศึกษาการชะล้างพังทลายดินจากปริมาณตะกอนในบ่อดักตะกอน
พบว่าพื้นที่ลุ่มน้ำห้วยลึกเกิดการสูญเสียดินมากกว่าพื้นที่ลุ่มน้ำแม่ปอย ตลอดระยะเวลาห้าปีพื้นที่ลุ่มน้ำห้วยลึก

เกิดการสูญเสียดินสะสมจากการชั่งน้ำหนักดินในบ่อดักตะกอน 2,357.87 กิโลกรัมต่อไร่ หรือคิดเป็นอัตราการ

สูญเสีย 0.79 ตันต่อไร่ต่อปี และพื้นที่ลุ่มน้ำแม่ปอยเกิดการสูญเสียดินสะสมจากการชั่งน้ำหนักดินในบ่อดัก
ตะกอน 1,912.68 กิโลกรัมต่อไร่ หรือคิดเป็นอัตราการสูญเสีย 0.64 ตันต่อไร่ต่อปี เมื่อเปรียบเทียบกับการใช้

ประโยชน์ที่ดินที่แตกต่างจะพบว่า การใช้ประโยชน์ที่ดินแบบการปลูกพืชผัก (ECM06) เกิดการสูญเสียดินสูง
ที่สุดคิดเป็นอัตรา 1.17 ตันต่อไร่ต่อปี และการใช้ประโยชน์ที่ดินแบบป่าเบญจพรรณ (ECM04) เกิดการ

สูญเสียดินต่ำที่สุดเพียง 0.27 ตันต่อไร่ต่อปี ซึ่งสอดคล้องกับการศึกษาการสูญเสียดินของกรมพัฒนาที่ดินเมื่อปี

2556 โดยใช้สมการทางคณิตศาสตร์ มีอัตราการสูญเสียดิน 0.20 ตันต่อไร่ต่อปี และสอดคล้องกับการศึกษาการ
สูญเสียดินของ Morgan, Morgan and Finney (MMF model) ซึ่งมีอัตราการสูญเสียดิน 3.05 ตันต่อไร่ต่อปี

บนพื้นที่ลุ่มน้ำแม่ปอย และอัตราการสูญเสียดิน 1.78 ตันต่อไร่ต่อปี บนพื้นที่ลุ่มน้ำห้วยลึก