Page 95 - ศึกษาผลกระทบจากการเผาเศษวัสดุทางเกษตรต่อการปลูกพืชเศรษฐกิจในพื้นที่ลุ่มน้ำแม่แจ่มและศึกษาการชะล้างพังทลายของดินด้วยแบบจำลองการสูญเสียดินสากล

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

81

ตารางที่ 45 การเปลี่ยนแปลงระดับความอุดมสมบูรณ์ของดินในพื้นที่ปลูกข้าวโพด ปี 2561 – 2563

ระดับ อินทรียวัตถุ คาร์บอน ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส โพแทสเซียม
ความ
ปี พื นที่ พื นที่ พื นที่ พื นที่ พื นที่ พื นที่
อุดม พื นที่ พื นที่ พื นที่ พื นที่
สมบูรณ์ (ไร่) (%) (ไร่) (%) (ไร่) (%) (ไร่) (%) (ไร่) (%)
ต่ ามาก - - - - -9,895 -8.52 -19 -0.02 - -
ต่ า -649 -0.56 1,051 0.90 10,814 9.31 2,576 2.22 124 0.11
2561/
2562 ปานกลาง -30,350 -26.13 4,177 3.60 -918 -0.79 -704 -0.61 3,030 2.61
สูง 17,962 15.47 31,620 27.22 - - 1,102 0.95 -2,061 -1.77
สูงมาก 13,038 11.23 -36,848 -31.73 - - -2,955 -2.54 -1,093 -0.94
ต่ ามาก - - - - 24 0.02 0 0.00 - -
ต่ า -279 -0.24 -596 -0.51 -390 -0.34 2 0.002 111 0.10
2562/
2563 ปานกลาง 285 0.25 -214 -0.18 366 0.32 -9 -0.01 642 0.55
สูง -342 -0.29 -349 -0.30 - - -53 -0.05 5,470 4.71
สูงมาก 337 0.29 1,159 1.00 - - 60 0.05 -6,223 -5.36

4.2 การชะล้างพังทลายของดิน ด้วยการประเมินจากแบบจ้าลอง Morgan Morgan and Finney
(MMF model)

4.2.1 การชะล้างพังทลายของดินบริเวณพื นที่ลุ่มน ้าแม่แจ่ม
จากข้อมูลปริมาณน้ าฝนในลุ่มน้ าแม่แจ่มดังกล่าว สามารถน ามาประมวลผลข้อมูลโดยอาศัย
การประเมินด้วยแบบจ าลอง Morgan Morgan and Finney (MMF model) เพื่อจัดท าแผนที่การชะล้าง
พังทลายของดินบริเวณพื้นที่ลุ่มน้ าแม่แจ่มขึ้น โดยผลการศึกษาที่ได้เป็นระดับการชะล้างพังทลายของดิน ใน

การศึกษาครั้งนี้ได้แบ่งระดับความรุนแรงของการชะล้างพังทลายของดินออกเป็น 5 ระดับ นอกจากนี้ยังมีการ
แบ่งพื้นที่ออกเป็น 2 ส่วน คือ พื้นที่ราบและพื้นที่สูง
พื้นที่ราบ หมายถึง ที่ราบล าน้ า ที่ลาดเชิงเขา และเนินเขา ความลาดชันน้อยกว่าร้อยละ 35 จ าแนก
ตามกลุ่มชุดดินที่ 1 – 61 ตามแผนที่กลุ่มชุดดิน มาตราส่วน 1 : 50,000 ของกรมพัฒนาที่ดิน

พื้นที่สูง หมายถึง ภูเขาและที่ราบหุบเขา ความลาดชันมากกว่าร้อยละ 35 จ าแนกตามกลุ่มชุดดิน
ที่ 62 ตามแผนที่กลุ่มชุดดิน มาตราส่วน 1 : 50,000 ของกรมพัฒนาที่ดิน
จากการแบ่งพื้นที่วิเคราะห์ออกเป็น 2 ส่วน ท าให้ระดับความรุนแรงของการชะล้างพังทลายของดิน

นั้นแบ่งออกเป็น 10 ระดับ ซึ่งระดับการชะล้างพังทลายของดินในพื้นที่ราบจะใช้อักษรภาษาอังกฤษ
คือตัว “L” ต่อท้ายระดับความรุนแรงที่ 1 – 5 และการชะล้างพังทลายของดินในพื้นที่สูงนั้นจะใช้อักษร
ภาษาอังกฤษคือตัว “H” ต่อท้ายระดับความรุนแรงที่ 1 – 5
ส าหรับผลการศึกษาการชะล้างพังทลายของดิน โดยแบบจ าลอง MMF สามารถสรุปได้ว่า พื้นที่
ลุ่มน้ าแม่แจ่มทั้งสิ้น 2,454,375 ไร่ ในปี 2561 – 2563 พื้นที่ลุ่มน้ าแม่แจ่มมีปริมาณการสูญเสียดิน เฉลี่ย

10,959,467 ตันต่อปี หรือ 10,526,453 9,603,606 และ 12,748,342 ตันต่อปี ตามล าดับ ซึ่งพื้นที่ส่วนใหญ่
มีระดับการชะล้างพังทลายของดินอยู่ในระดับน้อยมาก หรือระดับที่ 1 มีอัตราการชะล้างพังทลายของดินอยู่
ช่วง 0 – 2 ตันต่อไร่ต่อปี เป็นพื้นที่เฉลี่ย 1,777,994 ไร่ต่อปี คิดเป็นร้อยละ 72.50 หรือ 2,013,601

2,026,422 และ 1,293,958 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 82.04 82.56 และ 52.72 ตามล าดับ ส าหรับพื้นที่ที่เกิดการ
ชะล้างพังทลายของดินที่ระดับรุนแรงมาก หรือระดับที่ 5 มีอัตราการชะล้างพังทลายของดินมากกว่า 20 ตัน
ต่อไร่ต่อปี เป็นพื้นที่เฉลี่ย 284,908 ไร่ต่อปี คิดเป็นร้อยละ 7.81 หรือ 413,977 163,082 และ 654 ไร่