Page 4 - แผนบริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟื้นฟูพื้นที่เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ ลุ่มน้ำโดมใหญ่ อำเภอเดชอุดม จังหวัดอุบลราชธานี
P. 4
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
การจัดท าแผนบริหารจัดการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟื้นฟูพื้นที่เกษตรกรรมด้วยระบบ
อนุรักษ์ดินและน้ า พื้นที่ลุ่มน้ าห้วยต าแย อ าเภอเดชอุดม จังหวัดอุบลราชธานี มีเนื้อที่ 120,032 ไร่
เป็นส่วนหนึ่งของลุ่มน้ าหลักแม่น้ ามูล (05) ลุ่มน้ าสาขาล าโดมใหญ่ (0529) ครอบคลุมพื้นที่ 6 ต าบล ได้แก่
ต าบลเมืองเดช ต าบลกลาง ต าบลโพนงาม ต าบลสมสะอาด ต าบลท่าโพธิ์ศรี และต าบลนาเจริญ
อ าเภอเดชอุดม จังหวัดอุบลราชธานี เพื่อให้ได้ต้นแบบแผนการบริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้าง
พังทลายของดินและฟื้นฟูพื้นที่เกษตรกรรม ด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้ า
การวิเคราะห์จากข้อมูลทุติยภูมิเบื้องต้นทั้งรูปแบบรายงานและแผนที่ ประกอบด้วย ข้อมูลดินและ
สถานภาพทรัพยากรดินมีปัญหามีความอุดมสมบูรณ์ต่ าของดินเป็นปัญหาหลัก หรือร้อยละ 50 ของเนื้อที่
ลุ่มน้ า รองลองมาคือดินตื้นและดินทรายจัด หรือร้อยละ 30 ของเนื้อที่ลุ่มน้ า ทั้งนี้ปัญหาดังกล่าวก่อให้เกิด
การชะล้างพังทลายของดิน พื้นที่มีความรุนแรงของการชะล้างพังทลายในระดับปานกลาง และรุนแรง
โดยมีปริมาณการสูญเสียดิน 2-15 ตันต่อไร่ต่อปี โดยครอบคลุมเนื้อที่ที่หรือร้อยละรวมทั้งหมด 6.08 ของ
เนื้อที่ลุ่มน้ า แบ่งเป็นระดับปานกลาง และระดับรุนแรง มีเนื้อที่ร้อยละ 4.10 และ 1.98 ของเนื้อที่ลุ่มน้ า
ตามล าดับ โดยพบกระจายตัวอยู่ในต าบลท่าโพธิ์ศรี ต าบลเมืองเดช และต าบลโพนงาม ฝั่งทิศตะวันออก
ของเนื้อที่ลุ่มน้ า ซึ่งพื้นที่ดังกล่าวเป็นพื้นที่ที่มีความลาดชัน 2-12 เปอร์เซ็นต์ มีลักษณะค่อนข้างราบเรียบ
ลูกคลื่นลอนลาดเล็กน้อย และลูกคลื่นลอนลาดบางส่วน เมื่อพิจารณาประเภทการใช้ที่ดินเป็นป่าไม้ผลัดใบ
สมบูรณ์ และมีการใช้ประโยชน์ที่ดินปลูกมันส าปะหลัง ยางพารา มะม่วงหิมพานต์ และพืชสวน ทั้งนี้พื้นที่
ส่วนใหญ่ของเนื้อที่ลุ่มน้ า ห้วยต าแยมีความรุนแรงของการชะล้างพังทลายในระดับน้อย โดยมีปริมาณการ
สูญเสียดิน 0-2 ตันต่อไร่ต่อปี โดยครอบคลุมเนื้อที่หรือร้อยละ 78.82 ของเนื้อที่ลุ่มน้ า พบกระจายตัวทุก
ต าบลของลุ่มน้ าห้วยต าแย ได้แก่ ต าบลกลาง ต าบลท่าโพธิ์ศรี ต าบลเมืองเดช ต าบลโพนงาม ต าบลสม
สะอาด และต าบลนาเจริญ อ าเภอเดชอุดม
ปัญหาการชะล้างพังทลายควรได้การป้องกันเพื่อไม่ให้เกิดความเสียหายต่อการผลิตและผลผลิตของ
เกษตรกร อีกทั้งลดต้นทุนการผลิตที่สูญหายไปกับการชะล้างของผิวหน้าดินที่อาจเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง
ควรมีมาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าเพื่อป้องกันน้ าไหลบ่าและเก็บกักตะกอนดิน การไถพรวนตามแนวระดับ
ไม่ควรไถพรวนมากเกินความจ าเป็น การท าคันดินร่วมกับการปลูกพืชคลุมดินบนคันดิน คันดินเบนน้ า คัน
ดิน เก็บกักน้ า คันดินฐานกว้าง คันดินฐานแคบ การปลูกพืชคลุมดินบนคันดิน และทางล าเลียงในไร่นา
ส่วนในพื้นที่ลอนลาดซึ่งมีความลาดเทเพิ่มขึ้นจ าเป็นต้องมีมาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าที่เข้มข้น เช่น
ขั้นบันไดดินท าคันดินร่วมกับการปลูกพืชคลุมดิน คันดินเบนน้ า คันดินฐานกว้าง คันดินฐานแคบ การยก
ร่องตามแนวระดับ การท าร่องน้ าตามแนวระดับ ทางระบายน้ า คันชะลอความเร็วของน้ า บ่อดักตะกอน
ท่อลอดใต้ถนน ท่อระบายน้ า และทางล าเลียงในไร่นา เป็นต้น
การใช้ที่ดินในปัจจุบันพื้นที่ที่มีความเสี่ยงการชะล้างพังทลายของดินสูงคือพื้นที่เพาะปลูกมัน
ส าปะหลังจะเห็นร่องการกัดเซาะพังทลายของดินได้อย่างชัดเจนเนื่องจากขาดวัสดุคลุมดินขาดการอนุรักษ์
