Page 25 - แผนบริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟื้นฟูพื้นที่เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ ลุ่มน้ำโดมใหญ่ อำเภอเดชอุดม จังหวัดอุบลราชธานี

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
13

2) ข้อมูลสถานภาพทรัพยากรดิน

การจัดท าข้อมูลและแผนที่ดินปัญหาหรือสภาพปัญหาดินทางการเกษตร มาตราส่วน 1 :
25,000 ในพื้นที่ลุ่มน้ าห้วยต าแย ตามขั้นตอน ดังนี้

2.1) การศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลดินเพื่อการจ าแนกตามลักษณะและสมบัติดินประจ าชุด

ดิน จ าแนกประเภทและความรุนแรงของดินปัญหาต่อการผลิตพืช ตามปัญหาที่เกิดจากสภาพธรรมชาติ
และจากการใช้ที่ดิน รวมถึงดินที่มีปัญหาเล็กน้อยที่เป็นข้อจ ากัดทางการเกษตร

2.2) การจัดท าแผนที่ดินปัญหาและประเมินความรุนแรงของดินปัญหาในพื้นที่ด าเนินการ
เพื่อน าไปใช้ในแก้ไข ฟื้นฟู และป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน รวมถึงก าหนดมาตรการด้านการ

อนุรักษ์ดินและน้ าเพื่อการใช้ที่ดินทางการเกษตรได้อย่างยั่งยืน

การประเมินสถานภาพทรัพยากรน้ า ส าหรับน าไปใช้ในการประเมินการชะล้างพังทลายของดิน

จัดท าแผนการใช้ที่ดิน ก าหนดมาตรการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและอนุรักษ์ดินและน้ า การ

ประเมินปริมาณน้ าผิวดินที่ไหลจากพื้นผิวดินสู่ร่องน้ า ล าห้วย คลองและแม่น้ า โดยอาศัยการค านวณจาก
ปริมาณน้ าฝนที่ตกลงมาบนพื้นที่หนึ่งๆ แล้วถูกดูดซับลงไปเก็บกักไว้ในดิน และระเหยไปในอากาศ น้ าที่

เหลือจากกระบวนการต่าง ๆ เหล่านี้ จะไหลลงสู่ร่องน้ า ล าห้วย คลองและแม่น้ าต่อไป อัตราการไหลและ

ปริมาณน้ าขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง เช่น ความรุนแรง ปริมาณน้ า ทิศทางลม ลักษณะความลาดเทของ
พื้นที่ ประสิทธิภาพการเก็บกักน้ าบนผิวดิน การใช้ที่ดิน สมบัติของดิน และขนาดของพื้นที่รับน้ า ทั้งนี้

เพื่อให้ได้ฐานข้อมูลที่สอดคล้องกับหลักการส าคัญของการอนุรักษ์ดินและน้ าที่เป็นการรักษาความชุ่มชื้นใน
ดิน การเก็บกักน้ าไหลบ่าบนผิวดินไว้ใช้ในพื้นที่ที่เพื่อประโยชน์สูงสุดตามศักยภาพของพื้นที่บริเวณนั้น ๆ ใน

ขณะเดียวกันจะต้องระบายน้ าส่วนเกินทิ้งไปในพื้นที่ที่ควบคุมได้ เพื่อไม่ให้เกิดความเสียหายกับพื้นที่
โดยเฉพาะการกัดเซาะพังทลายของดิน จึงก าหนดการประเมินศักยภาพภาพปริมาณน้ าท่า ดังนี้

1) การค านวณปริมาณน้ าท่า ด้วยวิธี Reginal Runoff equation (Lanning-Rush, 2000)

โดยอาศัยความสัมพันธ์แบบรีเกรซชั่น (regression) ระหว่างปริมาณน้ านองสูงสุดเฉลี่ยและพื้นที่รับน้ าฝน
จากข้อมูลสถานีวัดน้ าในลุ่มน้ าต่าง ๆ ในลุ่มน้ าขนาดใหญ่ เพื่อหาปริมาณน้ าท่าเฉลี่ยที่จุดต่าง ๆ ในลุ่มน้ า

ดังสมการ

Q = aA
b
f
เมื่อ Q คือ ปริมาณน้ านองสูงสุดรายปีเฉลี่ย (ลูกบาศก์เมตร/วินาที)
f
A คือ พื้นที่รับน้ าฝน (ตารางกิโลเมตร)

a,b คือ ค่าคงที่ค านวณจากกราฟ

2) การค านวณปริมาณน้ าท่าโมเดล ในพื้นที่ที่มีจ านวนและความซับซ้อนของข้อมูลมาก
สามารถใช้ซอฟแวร์แบบจ าลอง SWAT (SWAT model software) ในการจ าลองสถานการณ์ได้ SWAT

model เป็นการจ าลองกระบวนการทางอุทกวิทยา โดยใช้สมการสมดุลน้ า ดังสมการ