Page 12 - การจัดการระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในพื้นที่เขตพัฒนาที่ดินลุ่มน้ำห้วยโป่ง ลุ่มน้ำสาขาแม่น้ำปิงตอนบน ลุ่มน้ำหลักแม่น้ำปิง บ้านทุ่งดินดำ หมู 6 ตำบลเมืองนะ อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
1

บทที่ 1

บทน า

สภาพพื้นที่โดยทั่วไปของจังหวัดเชียงใหม่ มีลักษณะภูมิประเทศเป็นภูเขาสูงชันมากกว่า 35
เปอร์เซ็นต์ สลับกับเนินเขา และพื้นที่ราบ ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา มีการใช้ประโยชน์จากทรัพยากร

ที่ดินอย่างเข้มข้น และไม่ถูกต้อง ส่งผลท าให้เกิดความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติและ
สิ่งแวดล้อมเป็นอย่างมาก สูญเสียโอกาสที่จะได้รับการเพิ่มมูลค่าของที่ดินที่น ามาใช้ประโยชน์ ดังนั้น
กรมพัฒนาที่ดินจึงได้ก าหนดนโยบายและด าเนินการจัดท าเขตพัฒนาที่ดินขึ้น เพื่อให้มีการพัฒนาการ
ใช้ที่ดินในระดับไร่นา เพื่อสาธิตการใช้ประโยชน์ที่ดินให้เหมาะสมตามศักยภาพของดิน และมี

มาตรการอนุรักษ์ทรัพยากรดินและน้ า ท าให้เกษตรกรสามารถใช้ประโยชน์จากที่ดินได้อย่างเหมาะสม
และยั่งยืน ลดความเสี่ยงด้านการใช้ทรัพยากรดินและลดต้นทุนการผลิต รวมทั้งเป็นจุดเรียนรู้ในการ
ถ่ายทอดเทคโนโลยีของกรมพัฒนาที่ดิน กรมพัฒนาที่ดินมีนโยบายให้ด าเนินการจัดท าเขตพัฒนาที่ดิน
ในกรอบของพื้นที่ลุ่มน้ าตั้งแต่ปี 2550 ซึ่งปัจจุบันได้ประกาศเป็นท าเนียบวงรอบเขตพัฒนาที่ดินลุ่มน้ า

ในพื้นที่ 77 จังหวัด รวมทั้งหมด 526 แห่ง โดยด าเนินการส ารวจและวางแผนการใช้ที่ดิน การพัฒนา
ทรัพยากรดิน การอนุรักษ์ดินและน้ า การปรับปรุงบ ารุงดิน บูรณาการกิจกรรมต่าง ๆ ด้านการพัฒนา
ที่ดินลงในพื้นที่เขตพัฒนาที่ดินลุ่มน้ า

ในปี 2556 กรมพัฒนาที่ดินจัดท าโครงการเขตพัฒนาที่ดินลุ่มน้ า ห้วยโป่ง จังหวัดเชียงใหม่
ชม.1 (2556) ลุ่มสาขาแม่น้ าปิงตอนบน (รหัส 0602) ลุ่มน้ าหลัก แม่น้ าปิง (รหัส 06) ด าเนินกิจกรรม
ด้านการพัฒนาที่ดินเป็นหลัก ซึ่งมีข้อมูลพื้นฐานของพื้นที่อย่างละเอียด และวิเคราะห์ถึงสภาพปัญหา
ที่เกิดขึ้นในพื้นที่ ในการด าเนินงานเขตพัฒนาที่ดินนั้นเพื่อช่วยลดปัญหาการชะล้างพังทลายของหน้า
ดิน การตกตะกอนของดินในแหล่งน้ า การเกิดมลพิษทางอากาศ การรุกล้ าพื้นที่ป่า และการใช้สารเคมี

ทางการเกษตรอย่างเข้มข้นในพื้นที่ต้นน้ า ส่งผลกระทบต่อภาคการเกษตรในพื้นที่ปลายน้ า ทั้งยังได้หา
มาตรการป้องกันการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ า โดยวิธีกลและวิธีพืช โดยในปี 2560 สถานีพัฒนา
ที่ดินเชียงใหม่ได้ด าเนินการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ า ในพื้นที่ บ้านทุ่งดินด า หมู่6 ต าบลเมืองนะ

อ าเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ โดยแบ่งพื้นที่เป็น 3 ส่วน คือ ส่วนที่ 1 พื้นที่ต้นน้ า เป็นการ
จัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ าโดยการก่อสร้างคูรับน้ าขอบเขา คูแบนน้ า และการปลูกหญ้าแฝกเพื่อ
ป้องกันการชะล้างพังทลาย ส่วนที่ 2 พื้นที่กลางน้ า เป็นพื้นที่รับน้ าจากล าห้วยสาขาต่างๆ ที่ไหลมา
รวมกัน การจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ าจะเน้นไปที่การชะลอความเร็วของน้ า ตลอดจนกักเก็บน้ าไว้ใช้

ในฤดูแล้ง ส่วนที่ 3 พื้นที่ปลายน้ า พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นที่ราบ จะใช้การจัดการที่ดินให้มีความเหมาะสม
และสามารถท าการเกษตรได้ตลอดทั้งปี โดยการบูรณาการกิจกรรมต่าง ๆ ของกรมพัฒนาที่ดินทั้งด้าน
อนุรักษ์ดินและน้ า การปรับปรุงบ ารุงดิน