Page 8 - การใช้เทคโนโลยีการจัดการดินและการใช้ปุ๋ยตามค่าวิเคราะห์ดินเพื่อลดต้นทุนการผลิตของเกษตรกรผู้ปลูกข้าวในโครงการระบบส่งเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ่ (นาแปลงใหญ่) ตำบลบึงทองหลาง อำเภอลำลูกกา จังหวัดปทุมธานี

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
1

บทที่ 1
บทน า

1.1 หลักการและเหตุผล

ข้าวเป็นพืชอาหารหลักและการท านาเป็นอาชีพหลักที่ส าคัญของเกษตรกรไทย ประเทศไทยมี
พื้นที่ปลูกข้าวในปี 2558/2559 ประมาณ 69.25 ล้านไร่ (แบ่งเป็นนาปี 60.79 ล้านไร่ นาปรัง 8.46
ล้านไร่) หรือคิดเป็นร้อยละ 46.40 ของพื้นที่การเกษตร เกษตรกรผู้ปลูกข้าวมีจ านวน 4.16 ล้าน
ครัวเรือน คิดเป็นร้อยละ 65 ของเกษตรกรทั้งประเทศ สามารถผลิตข้าวได้ 31.61 ล้านตัน

ข้าวเปลือก และส่งออกท ารายได้ให้แก่ประเทศปีละประมาณ 200,000 ล้านบาท ซึ่งคิดเป็นสัดส่วน
ร้อยละ 20 ของผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศของภาคการเกษตร นอกจากนี้ ข้าวยังเป็นแหล่ง
รายได้ที่ส าคัญของภาคเกษตรและอุตสาหกรรมต่อเนื่องเป็นจ านวนมาก
จังหวัดปทุมธานี เป็นหนึ่งในจังหวัดที่มีการปลูกข้าวสูงสุด 5 อันดับแรกของประเทศ โดยใน

ปีเพาะปลูก 2555/56 จังหวัดปทุมธานีมีพื้นที่เพาะปลูกข้าว (นาปี) 327,731 ไร่ ผลผลิตที่ได้
244,487 ตันต่อปี โดยมีพื้นที่ปลูกข้าว (นาปี) ปลอดภัย 4,189 ไร่ ได้ผลผลิต 3,134 ตัน โดยดูจาก
แนวโน้มแล้ว พบว่า การผลิตข้าว (นาปี) ปลอดภัย (Good Agricultural Practice : GAP) มีแนวโน้ม

เพิ่มขึ้น แต่ทั้งนี้พื้นที่ทั้งหมดของจังหวัด มีปัญหาในเรื่องของดินเปรี้ยวจัด ที่เกิดจากตะกอนน้ ากร่อยที่
มีปริมาณซัลไฟต์สะสมอยู่เป็นจ านวนมาก ก่อให้เกิดข้อจ ากัดในการปลูกพืชโดยเฉพาะนาข้าวหลาย
ประการ ท าให้ผลผลิตของข้าวที่ปลูกมีผลผลิตต่ า ผนวกกับการท าการเกษตรที่มีการใช้เคมีอย่างเดียว
ซึ่งใช้ต้นทุนสูง ไม่คุ้มกับการลงทุน รวมทั้งมีการใช้ประโยชน์ที่ดินโดยขาดการจัดการที่เหมาะสมและ
ถูกต้องตามหลักวิชาการ จึงก่อให้เกิดความเสื่อมโทรมของทรัพยากรดินด้วย

ในช่วงที่ผ่านมาการด าเนินนโยบายด้านข้าวของรัฐบาลเพื่อช่วยเหลือชาวนาในด้านราคา
ผลผลิตให้มีราคาสูงกว่าราคาตลาด ท าให้ชาวนาไม่ทราบราคาที่แท้จริงส่งผลให้มีการเพิ่มพื้นที่การ
ผลิตและผลผลิตเพิ่มจ านวนมาก ขณะเดียวกันความใส่ใจในการพัฒนาคุณภาพข้าวน้อยลง ท าให้ไม่

สามารถพัฒนาขีดความสามารถในการแข่งขันกับประเทศอื่น ๆ เป็นผลให้การส่งออกลดลง ส่งผลให้มี
ปริมาณข้าวคงเหลือในประเทศจ านวนมาก ในสภาพปัจจุบันประเทศผู้ส่งออกข้าวหลายประเทศได้มี
การพัฒนาประสิทธิภาพการผลิตและเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันการส่งออกได้สูงขึ้น โดยมี
ต้นทุนการผลิตที่ต่ ากว่าประเทศไทยท าให้สามารถแย่งส่วนแบ่งในตลาดโลกได้เพิ่มขึ้น ท าให้ปัจจุบัน

รัฐบาลต้องปรับเปลี่ยนจากนโยบายด้านราคาข้าวเปลือกเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิตและ
ปรับปรุงคุณภาพของผลผลิต เพื่อให้ต้นทุนการผลิตต่ าลงและรักษาระดับผลผลิตให้มีปริมาณและ
คุณภาพสมดุลกับความต้องการของตลาด
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้มีนโยบายให้มีการด าเนินงานตามมาตรการระบบส่งเสริม

การเกษตรแบบแปลงใหญ่ โดยเน้นการลดต้นทุนการผลิต เพิ่มผลผลิตและคุณภาพข้าว และมีการ
ก าหนดเขตที่เหมาะสมต่อการปลูกข้าวแต่ละชนิดพันธุ์ ถ่ายทอดองค์วามรู้ด้านการผลิตการบริหาร
จัดการการผลิต เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตข้าว ด้วยการส่งเสริมการปลูกข้าวพันธุ์ดี สาธิตและ
ถ่ายทอดความรู้ระบบการปลูกข้าวแบบประณีต และทดสอบชุดเทคโนโลยีการลดต้นทุนการผลิตข้าว

ที่เหมาะสมในแต่ละพื้นที่ การปฏิบัติดูแลรักษาที่เหมาะสม ได้แก่ วิธีการปลูก การใส่ปุ๋ยตามค่า