Page 9 - การประเมินการชะล้างพังทลายของดินในพื้นที่เกษตรกรรมด้วย Cs137

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
(7)

บทคัดย่อ

การประเมินการชะล้างพังทลายของดินในพื้นที่เกษตรกรรมด้วย Cs137 ด าเนินการในพื้นที่
เกษตรจังหวัดนครสวรรค์ในลุ่มน้ าเจ้าพระยา โดยการเก็บตัวอย่างดินตามแนวตัดขวางความลาด เทของ
พื้นที่ (Transect) จ านวน 8 แนวตัดขวางความลาดเท การศึกษาประกอบด้วย สภาพแวดล้อมของพื้นที่

ศึกษา ปริมาณซีเซียม 137 สมบัติดินทางกายภาพและเคมี อัตราการกระจายของดิน (Soil
Redistribution Rate, SRD) จากการใช้ Mass Balance II model และความสัมพันธ์ระหว่างอัตราการ
การกระจายของดินกับสมบัติดิน
ผลการศึกษา พบว่า ปริมาณซีเซียม 137 ในดินที่ศึกษาทั้งหมดเรียงตามล าดับ ดังนี้ Transect I >

Transect H > Transect F > Transect E > Transect C > Transect B > Transect D > Transect A
ตามล าดับ ดินมีเนื้อดินค่อนข้างละเอียด ได้แก่ ดินร่วน (loam) ดินร่วนปนทรายแป้ง (silt loam)
ดินร่วนเหนียวปนทรายแป้ง (silty clay loam) ดินร่วนปนดินเหนียว (clay loam) และดินร่วนเหนียว
ปนทราย (sandy clay loam) โดยมีปริมาณอนุภาคขนาดทรายแป้งสูงสุด (27.5-66.1% ค่าเฉลี่ย

45.8%) และอนุภาคขนาดดินเหนียวต่ าสุด (16.3-38.5% ค่าเฉลี่ย 25.1%) Transect A, Transect B,
Transect C และ Transect D มีอนุภาคขนาดทรายสูงกว่าบริเวณอื่นที่ศึกษา อย่างไรก็ตาม ปริมาณ
อนุภาคขนาดทรายในดินทุกพื้นที่เป็นอนุภาคขนาดทรายละเอียดมาก สมบัติทางเคมีของดินที่ศึกษา
พบว่า ดินมีค่าปฏิกิริยาดินเป็นด่างปานกลาง (pH 8.0-8.4 ค่าเฉลี่ย 8.2) ปริมาณอินทรียวัตถุในดินมีค่าอยู่

ในระดับปานกลางถึงสูงมาก (1.7-4.5% ค่าเฉลี่ย 3.1%) ปริมาณฟอสฟอรัสมีค่าอยู่ในระดับต่ ามากถึงสูง
มาก (0.2-227.4 mg/kg ค่าเฉลี่ย 39.4 mg/kg) ปริมาณพอแทสเซียมมีค่าอยู่ในระดับสูงมาก (158.2-
539.2 mg/kg ค่าเฉลี่ย 305 mg/kg) ปริมาณแคลเซียมมีค่าอยู่ในพิสัย 6560-12462 มิลลิกรัมต่อ
กิโลกรัม (ค่าเฉลี่ย 9321 mg/kg) และปริมาณแมกนีเซียมมีค่าอยู่ในพิสัย 73-799 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม

(ค่าเฉลี่ย 212 mg/kg)
ค่าอัตราการกระจายของดินจากการค านวณด้วย Mass balance II Model จากปริมาณซีเซียม
137 พบว่า ดินที่ถูกชะล้างหรือการทับถมตามแนวตัดขวางความลาดเทที่ศึกษามีค่าแตกต่างกัน ดินส่วน
ใหญ่ในแต่ละต าแหน่งมีการชะล้างพังทลายสูญเสียดินมากกว่าการทับถม อัตราการชะล้างพังทลายสุทธิ

ของแต่ละ Transect พบว่า Transect A > Transect D > Transect B > Transect C > Transect E >
Transect F > Transect H > Transect I ค่าอัตราการกระจายของดินมีความสัมพันธ์อย่างมีนัยส าคัญยิ่ง
โดยตรงทางบวกกับปริมาณอนุภาคขนาดทรายแป้งของดิน (r=0.66***) โดยที่มีความสัมพันธ์อย่างมี
นัยส าคัญยิ่งในทางลบกับปริมาณอนุภาคขนาดทราย (r=-0.66***) อนุภาคขนาดทรายทุกขนาดมี

ความสัมพันธ์เชิงลบกับค่าอัตราการกระจายของดินแต่ไม่มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยส าคัญกับอนุภาคขนาด
ดินเหนียว