Page 3 - การศึกษาลักษณะและสมบัติของดินเพื่อวินิฉัยคุณภาพดินด้านปฐพีกลศาสตร์ในดินตัวแทนหลัก 41 ชุดดินของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
i

บทคัดย่อ

การจัดระดับความเหมาะสมด้านวินิจฉัยคุณภาพของปฐพีกลศาสตร์เป็นประโยชน์ต่อการวางแผนและ
บริหารจัดการใช้ประโยชน์ที่ดินอย่างถูกต้อง ปัจจุบันข้อมูลสมบัติของดินที่ใช้สําหรับวินิจฉัยด้านปฐพีกลศาสตร์
มีอยู่อย่างจํากัด โดยได้ทําการศึกษาลักษณะและสมบัติของดินตัวแทนหลัก 41 ชุดดินที่พบในภาค

ตะวันออกเฉียงเหนือ จากผลการจัดทําข้อมูลดินตัวแทนหลักในขณะนั้น ได้แก่ ความเป็นกรดเป็นด่างของดิน
เนื้อดิน สภาพการนําน้ําของดิน การกระจายขนาดของเม็ดดิน ค่าขีดจํากัดของเหลว และค่าดัชนีพลาสติก จากผล
การศึกษา พบว่า ความเป็นกรดเป็นด่างตลอดความลึก 200 เซนติเมตร มีค่าอยู่ในช่วง 4.3 – 8.7 ซึ่งสะท้อนถึง
ผลต่อการกัดกร่อนของท่อเหล็กที่ไม่เคลือบผิวอยู่ในระดับต่ํา ซึ่งไม่เป็นข้อจํากัดต่อการใช้สร้างโรงงาน

อุตสาหกรรมขนาดเล็ก

จากผลการศึกษาดินที่มีเนื้อดินประเภทดินทราย ดินทรายปนดินร่วน หรือดินร่วนปนทราย เป็นกลุ่มที่มี
ปริมาณอนุภาคขนาดทรายสูง (ร้อยละ 55.4 - 97.3) แต่มีปริมาณอนุภาคขนาดดินเหนียวต่ํา (ร้อยละ 0 - 19.8)
ส่งผลให้ดินมีสภาพให้ซึมได้ในระดับค่อนข้างเร็วถึงเร็วมาก ซึ่งมีความเหมาะสมสําหรับการใช้เป็นดินถมหรือ

ดินคันทาง เส้นทางแนวถนน บ่อเกรอะ โรงงานอุตสาหกรรมขนาดเล็ก และอาคารต่ําๆ ในขณะที่ดินเหนียวมี
ปริมาณอนุภาคขนาดดินเหนียวสูง (ร้อยละ 40.6 - 66.1) และอนุภาคขนาดทรายต่ํา ส่งผลให้ดินมีสภาพให้ซึมได้
ในระดับช้าถึงช้ามาก น้ําถูกเก็บไว้ในดินได้ดี ซึ่งเหมาะสมสําหรับการใช้เป็นบ่อขุดและอ่างเก็บน้ําขนาดเล็ก
นอกจากนี้ ความสัมพันธ์ระหว่างเนื้อดินในระบบ USDA กับการจําแนกดินในระบบ Unified และ AASHO

ของดินตัวแทนหลัก พบว่า ดินทรายจําแนกในระบบ Unified เป็น SM และระบบ AASHO เป็น A-2-4 ดินร่วน
จําแนกในระบบ Unified เป็น ML, CL, MH, CH และระบบ AASHO เป็น A-4, A-5, A-6, A-7 ดินเหนียว
จําแนกในระบบ Unified เป็น ML, CL, MH, CH และระบบ AASHO เป็น A-7

เมื่อพิจารณาค่าขีดจํากัดของเหลวและค่าดัชนีพลาสติก พบว่า ดินส่วนใหญ่มีค่าขีดจํากัดของเหลวอยู่

ในช่วง 0.51 – 76.70 ซึ่งมีค่าขีดจํากัดของเหลวอยู่ในช่วงต่ําสุด (0.51 - 21.63) ในดินทราย และสูงสุดใน
ดินเหนียว (31.76 – 76.60) ดินที่มีปริมาณอนุภาคขนาดดินเหนียวสูงส่งผลให้ค่าขีดจํากัดของเหลวเพิ่มขึ้น
ส่วนค่าดัชนีพลาสติก ส่วนใหญ่มีค่าอยู่ในช่วง 0.50 – 40.04 โดยมีค่าสูงในดินที่มีปริมาณอนุภาคขนาด
ดินเหนียวอยู่สูง ดินที่มีค่าดัชนีพลาสติกสูงอาจเกิดการทรุดตัวค่อนข้างสูง เกิดการแตกร้าว มีการยืดและหดตัวสูง

ซึ่งส่งผลให้เกิดความเสียหายกับสิ่งก่อสร้างที่ปลูกบนดินนี้สูงมาก ได้แก่ ชุดดินกันทรวิชัย นครพนม ศรีสงคราม
และวังไห สะท้อนให้เห็นว่า ดินที่มีปริมาณอนุภาคขนาดดินเหนียวเป็นองค์ประกอบอยู่สูงย่อมส่งผลต่อการ
เพิ่มขึ้นของค่าขีดจํากัดของเหลวและค่าดัชนีพลาสติก

ผลการศึกษานี้ชี้ให้เห็นว่า การจัดระดับความเหมาะสมและข้อจํากัดของชุดดินตัวแทนหลักทางด้าน
ปฐพีกลศาสตร์ ในเรื่องการใช้เป็นแหล่งหน้าดิน แหล่งทรายหรือกรวด ดินถมหรือดินคันทาง เส้นทางแนวถนน

บ่อขุด อ่างเก็บน้ําขนาดเล็ก คันกั้นน้ํา ระบบบ่อเกรอะ การสร้างโรงงานอุตสาหกรรมขนาดเล็ก การสร้างอาคารต่ําๆ
และการใช้ยานพาหนะในช่วงฤดูฝน สามารถใช้เป็นฐานข้อมูลสําหรับวางแผนการใช้ประโยชน์ที่ดินได้อย่างมี
ประสิทธิภาพ เลือกใช้พื้นที่ได้อย่างเหมาะสมตรงตามศักยภาพของดิน และนําข้อมูลดังกล่าวมาจัดทําแผนที่

ความเหมาะสมของดินด้านปฐพีกลศาสตร์ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยด้วยระบบสารสนเทศ
ภูมิศาสตร์ เพื่อให้อยู่ในรูปแบบที่เข้าใจง่าย และสะดวกต่อผู้ใช้งาน